တသက်နှင့်တကိုယ် လက်နက်ကြီးသံကို တစ်ခါမှ မကြားခဲ့ဖူးသော ဦးကောသလသည် ရွာအနီးရှိ တောင်တန်းများမှ ပစ်ခတ်သံများ ကြားရသောကြောင့် ကြောက်လန့်သွားခဲ့သည်။ ထို့နောက် အဝတ်အထည်၊ စားနပ်ရိက္ခာများ သယ်ဆောင်ခြင်း မပြုလုပ်တော့ဘဲ သေနတ်သံများနှင့် ဝေးရာသို့ ထွက်ပြေးရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်သည်။  ထိုနေ့သည် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်နေ့ ဖြစ်သည်။

အနောက်နိုင်ငံတွေကို အတုယူပြီးတော့ လက်မထပ်မီ အတူတကွနေထိုင်ခြင်း (Living Together) တွေ ခေတ်စားလာတဲ့အခါကျတော့ မိဘမဲ့ကလေးတွေ များလာပြီး ကလေးဂေဟာတွေမှာ ကလေးတွေတိုးများလာတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါဟာ ဘယ်ရှုထောင့်ကပဲ ကြည့်ကြည့် ကောင်းတဲ့ အလားအလာ မဟုတ်ဘူးလို့ ဒေါက်တာ ကျော့သာစိန်က ဆိုပါတယ်။

ဘင်္ဂါလီကိစ္စတွေ၊ တိုက်ပွဲကိစ္စတွေနဲ့ နပန်းလုံးနေရတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်ဟာ အခုဆိုရင် ပြည်နယ်အစိုးရ ရုံးစိုက်ရာ စစ်တွေမြို့ပေါ်မှာတောင် လုံခြုံရေးအခြေအနေဟာ တစ်နေ့တစ်ခြား ဆိုးရွာလာနေတယ်လို့ ဆိုနိုင်သလို ပြည်သူတွေဟာလည်း စိုးရိမ်မှုတွေ အပြည့်နဲ့ သွားသတိ၊ လာသတိ အမြဲထားပြီး နေနေရတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုကို ရောက်ရှိနေပါတယ်။ ဒီထက်ပိုဆိုးလာတာကတော့ အိမ်အထိလာရောက် ပစ်သတ်မှုတွေ ဖြစ်လာတဲ့နောက်ပိုင်းမှာ လူတွေက ပိုပြီးတော့ ကြောက်လန့်လာကြပါတယ်။

တိုင်းရင်းသားအများစုက ဖက်ဒရယ်စနစ် မရှိ၍ ဒီမိုကရေစီ အပြည့်အ၀ မရရှိခြင်းသာဖြစ်သည်ဟု ရှုမြင်နေချိန်တွင် တပ်မတော်နှင့် အစိုးရက ဒီမိုကရေစီစနစ် မခိုင်မာသရွေ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ဖော်ဆောင်နိုင်ရန် မလွယ်ကူဟု ရှုမြင်နေကြသည်။ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနှင့် ဒီမိုကရေစီဖက်ဒရယ်ကို ညှိနှိုင်း၍ အဆင်မပြေသေးသော ကာလတွင် ကွန်ဖက်ဒရိတ်ကို ဆွေးနွေးရန်ဆိုသည်မှာလည်း အခက်အခဲတစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။

     ဂျူးလူမျိုးတွေဟာ အခြားလူ မျိုးတွေထံမှာ အကြိမ်ကြိမ် စစ်ရှုံးခဲ့ပေမဲ့ ဇီယွန်ဒေသကို အခြေပြုပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံကို တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ကြတယ်။ AD  ခြောက်ရာစုမှာ ကမ္ဘာကျော် ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့နေရာဟာ ယခု ဂျူးလူမျိုးတွေနေတဲ့ အစ္စရေးဒေသမှာပါ။ အကြိမ်ကြိမ်ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပေမဲ့ ဇီယွန်ဝါဒနဲ့ ကြိုးစားရင်း နိုင်ငံတစ်ခုကို ကြိုးစားတည်ထောင်နိုင်ခဲ့ကြတယ်။

“ဒီကိစ္စကို ပျက်ကွက်ရမလား ဆိုပြီးတော့ ဘာတစ်ခုမှမပါဘဲနဲ့ ဆန္ဒပြဖို့ တောင်းကြပါတယ်။ ပြည်သူတွေ အားလုံးပါပါတယ်။ ရန်ငြိုးရန်စနဲ့ သွားတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒေါက်တာအေးမောင် ဟောပြောရေး ဒို့အရေး ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်” 

ရက္ခိုင့်တပ်မတော် (AA) ကို ARSA အဖွဲ့နှင့် တန်းတူထားပြီး ချေမှုန်းဖို့ အမိန့်ပေးတာဟာလည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို တိုင်းရင်းသားအရေးကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ယုံကြည်မှုပျက်ပြားစေခဲ့ပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တစ်ခုကို တိုင်းရင်းလက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့မဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြီး မပြောသင့်ဘူးလို့ ထောက်ပြမှုတွေလည်း ရှိကြပါတယ်။

အနောက်ဘက်နယ်စပ်မှာ ပဋိပက္ခတွေ အကြိမ်ကြိမ်ဖြစ်ပွားခဲ့မှုတွေ၊ ဆင်းရဲမွဲတေမှုတွေနဲ့ မလုံခြုံမှုတွေကြား ဒေသခံရခိုင်လူမျိုးတွေဟာ ဒေသတွင်း ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုတွေ၊ နေရပ်စွန့်ခွာမှုတွေကြောင့် ပျာရည်ကျေးရွာမှာ အိမ်တစ်ဆောင်တည်းသာ ကျန်ရှိတော့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပျာရည်ကျေးရွာထဲက နောက်ဆုံးလက်ကျန် သက်ကြီးရွယ်အိုတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ အသက်ခုနှစ်ဆယ်ကျော်အရွယ် ဒေါ်မကြီးက ရွာရဲ့လက်ရှိ အခြေအနေတွေကို ပြောပြပါတယ်။

ရခိုင်စည်တော် တီးခတ်သံနဲ့အတူ ခန္ဓာကိုယ် ထွားကျိုင်းကြံ့ခိုင်လှတဲ့ ကျင်သန်နှစ်ဦးတို့ဟာ ကျင်ကိုင်မယ့် ပုံစံအနေအထားကိုယူပြီး  တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး အကွက်ချောင်းနေကြပါတယ်။ ရာပေါင်းများစွာသော ပွဲကြည့်ပရိသတ်တို့ကလည်း ကျင်သန်နှစ်ဦး ဘယ်လိုလှုပ်ရှားမလဲ ဆိုတာကို အာရုံစူးစိုက်လျက် ရှိနေပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် ရက္ခိုင့်တပ်မတော်(AA)တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်ကစပြီး တစ်ချို့သော ဗမာလူမျိုးများက ရခိုင်လူမျိုးများကို ခါးခါးသီးသီး ပြောဆိုဝေဖန်ကြနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ တစ်ချို့ဆိုလျှင် “ရခိုင်နဲ့ေမြွပွေး တွေ့ရင် ရခိုင်ကို အရင်သတ်” ဆိုသည့် စကားများကိုပင် သုံးနှုန်းပြီး ဆဲဆိုပြစ်တင်နေသည်များကို စိတ်မကောင်းဖွယ်ရာ တွေ့မြင်နေရသည်။

“ နယ်ခြားစောင့်ရဲတွေဟာ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်နဲ့ ရသေ့တောင် မြို့နယ် တွေမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းမှာ ရွာသားတွေကို ညှင်းပန်းနှိပ်စက်တာတွေရှိတယ်။နောက်တစ်ချက်က နယ်ခြားစောင့် ရဲတွေက လက်နက်ကြီး ပစ်ကူပေးနေတာတွေရှိတယ်”ဟု ခိုင်သုခက ဆိုသည်။

“မလျှောက်ထားတော့ အလိုလိုနေရင်း တရားခံဖြစ်ပြီ။ ဒီမြေက အထောက်အထားရှိလားပြ၊ မရှိတော့ ဒီလူက မြေလွတ်၊ မြေရိုင်းဥပဒေအရ အရေးယူ ခံရတော့မယ်။ အရေးယူခံရမယ်ဆိုတော့ လယ်ယာမြေဥပဒေလို မဟုတ်ဘူး။ မြေလွတ်၊ မြေရိုင်းကျတော့ ထောင်ဒဏ်ပါတယ်။ အဲ့လိုကျတော့ ပိုပြီးဆိုးသွားပြီ” 

တည်ခင်းစရာစားပွဲမပါ၊ အသားဟင်း၊ ငါးဟင်းမပါ၊ ဆီမပါဆားမပါ အသီးအရွက်ဟင်းတစ်ချို့နဲ့  မြက်ခင်းစိမ်းပေါ်မှာ တည်ခင်းထားတဲ့ ထမင်းဝိုင်းတစ်ခုရဲ့ ဘေးမှာတော့ ပန်းကန်တစ်ယောက် တစ်ချပ်စီကိုင်ထားကြတဲ့ ကလေးတွေဟာ စက်ဝိုင်းပုံသဏ္ဍန် ထိုင်နေကြတယ်။ သူတို့ရဲ့အလယ်က ဟင်းခွက်တစ်ချို့ကို သူတစ်ခါ ငါတစ်လှည့် လက်နဲ့ယူကာ ချူးချူးရှဲှရှဲနဲ့ စားသောက်နေကြပါတယ်။

တပ်မတော်၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ရခိုင်ပြည်နယ် အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နယ်မြေရှိ NCA လက်မှတ်ရေးထိုးရန် ကျန်ရှိနေသေးသော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းနှင့် ဆွေးနွေးမည်ဟု မပါဝင်သောကြောင့် တပ်မတော်အနေဖြင့် တခြားနေရာများတွင် တိုက်ပွဲများ ရပ်ဆိုင်းပြီး ရက္ခိုင့်တပ်မတော်(AA)ကို အင်အားသုံး တိုက်ခိုက်မည်လားဟု ရခိုင်လူထုက စိုးရိမ်ကြသည်။

ကိုရဲဇော်ကို ဖိုးလုံး၏ ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်မွှေးဇာနည်အောင်က တရားလိုလုပ် တိုင်တန်းသောကြောင့် စစ်တွေမြို့ အမှတ်(၂) ရဲစခန်းတွင် (ပ) ၉၀/၂၀၁၈ ရာဇသတ်ကြီး ဥပဒေပုဒ်မ ၃၀၂ အရ အမှုဖွင့်ထားသည်။ လက်ရှိတွင် သူ့အမှုကို မှုခင်းတပ်ဖွဲ့ (CID) က စစ်ဆေးလျက်ရှိသည်ဟု အမှတ် (၂) ရဲစခန်းက သိရသည်။

သမိုင်းဟူသည် အတိတ်ကာလများက ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် အမှန်တရား။ ထိုအမှန်တရားများကို ပြန်လည်တူးဆွခြင်းသည် အနာဟောင်းကို အပ်ဖြင့်ဆွသလို တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဘက် အမုန်းပွားကြရန်လည်း မဟုတ်ပေ။ အတိတ်၌ဖြစ် ပျက်ခဲ့သမျှ အကောင်းဖြစ်စဉ်များကို အတုယူကြနိုင်ရန်နှင့် အဆိုးဖြစ်စဉ်များကို သင်ခန်းစာယူကာ  လက်ရှိအချိန်တွင် မိမိတို့၏ တိုင်းပြည်နိုင်ငံအတွက် အကောင်းဆုံးသော အကျိုးများကို သယ်ပိုးနိုင်ကြရန်ပင် ဖြစ်သည်။

ဗဂျီးကျော်ကို ပေါက်တောမြို့ နယ်၊ တောင်ချောင်ကျေးရွာတွင် ၁၉၄၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၈) ရက်နေ့တွင် ဦးကျော်သာ၊ ဒေါ်ကျော့မေ တို့က မွေးဖွားခဲ့သည်။ အမည်ရင်းမှာ ဦးဦးလှကျော် ဖြစ်သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် စစ်တွေမြို့ကို ဂျပန်များက ဗုံးကြဲကြသည်။ ယင်းအချိန်တွင် စစ်တွေ ဒေသခံများမှာ ကြက်ကိုင်းတန်၊ ရေ ချမ်းပြင်နှင့် ပါဒလိတ်ကျေးရွာများသို့ တိမ်းရှောင်ကြသည်။ ဗဂျီးကျော်တို့ မိဘများက  တောင်ချောင်ရွာသို့ စစ်ဘေးရှောင်ရန် ထွက်ပြေးသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်အလယ်ပိုင်းဒေသက လယ်သမားတွေဟာ စပါးအထွက်နှုန်းတိုးတက်ရရှိစေဖို့ စိုက်ပျိုးနည်း ပညာသစ်ကို လက်ခံပြီးအသုံးချလာကြသလို ကြိုတင်ခန့်မှန်းမရနိုင်တဲ့ရာသီဥတုအခြေအနေနဲ့ လုပ်သားရှားပါးလာမှုအပါအဝင် လူမှုရေးနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အပြောင်းအလဲတွေနဲ့လည်း အဆင်ပြေကိုက်ညီအောင် ကြိုးစားအားထုတ်လာကြပါတယ်။

မြန်မာ့တောင်သူလယ်သမားများသည် ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် တောင်သူလယ်သမားဆင်းရဲသားများ၊ ခေတ်ပညာမတတ်ကြသူများ၊ ရိုးလွန်း,အ လွန်းသူများ စသော အမည်နာမများအောက်၌ ရှင်သန်ခဲ့ကြရသည်။ ကျေးလက်ဒေသမှ  မိရိုးဖလာတောင်သူလယ်သမားအများစုသည် လယ်ယာမြေဥပဒေကို(ဃ.ဂ.ဏ.န) မသိကြ သူများ၊ စိုက်ပျိုးစရိတ်ချေးငွေ (အမတော်ကြေးငွေ) ထုတ်ယူရန် လက်မှတ်မထိုးတတ်ကြသူများ၊