ဒေသတွင်း၌ တရုတ်၏ နိုင်လိုမင်းထက် အပြုအမူပိုများလာခြင်းက တင်းမာမှုများပိုမြင့်တက်လာစေပြီး ဗီယက်နမ်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားကဲ့သို့ နိုင်ငံများတွင်ဆိုလျှင် မူဝါဒချမှတ်ခြင်းကိစ္စတွင်ပါ စစ်တပ်များက သြဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသွားစေသည်။

ဘေဂျင်းနှင့် အငြင်းပွားရမှုတွင် ရှေ့တန်းမျက်နှာစာ၌ ရှိနေသည့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံကတော့ နိုင်ငံရေးတွင် စစ်ဘောင်လွှမ်းမိုးမှုကို တွန်းလှန်ထားနိုင်ဆဲ ဖြစ်သည်။

လေ့လာသူတွေကတော့ AA ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရရှိရေးပန်းတိုင်ဟာ အမှန်တကယ် အကောင်အထည် ပေါ်လာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားကြပါတယ်။ ဒါဟာ မြန်မာပြည်တွင်းမှာသာ မကဘဲ ပိုမိုကျယ်ပြန့်တဲ့ အရှေ့တောင်အာရှ ပထဝီနိုင်ငံရေးအထိ ပြတ်ပြတ်သားသား သက်ရောက်မှုတွေ ရှိလာဦးမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

The Diplomat မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ ဆောင်းပါးရှင် Rajeev Bhattacharyya ရဲ့ 5 Factors That Catapulted Arakan Army to Unprecedented Success Against the Myanmar Military ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ပါတယ်။ Rajeev Bhattacharyya ဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်း အာသံပြည်နယ်က အကြီးတန်း သတင်းထောက်တစ်ဦး ဖြစ်ပါတယ်။

ရခိုင်-ဘင်္ဂလာနယ်စပ် ရခိုင်ဘက်ခြမ်းတွင် ဇန်နဝါရီလ ၆ ရက် တနင်္လာနေ့ နံနက်ပိုင်းမှ စတင်၍ ကျယ်လောင်သည့် ပေါက်ကွဲသံများ ကြားခဲ့ရသဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်ခြားစောင့်တပ် (BGB) သည် နတ်မြစ်နှင့် ကမ်းခြေဧရိယာတလျှောက်တွင် ကင်းလှည့်စောင့်ကြပ်လျက်ရှိကြောင်း ဒါကာထရီဗျူးန် သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

“ဒီတော့ နယ်စပ်အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဟာ မြန်မာအစိုးရနဲ့သာမက အာရက္ခတပ်တော်နဲ့ပါ ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ချောင်ဒရီက ပြောသည်။

The Diplomat သတင်းဝဘ်ဆိုက်မှာ ဆောင်းပါးရှင် Rajeev Bhattacharyya ရေးထားတဲ့ Smuggled Commodities From India and Bangladesh are Lifelines for Myanmar’s Arakan ကို ဆီလျော်အောင် ကောက်နုတ် ဘာသာပြန်ပါတယ်။ Rajeev Bhattacharyya ဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်းက အာသံပြည်နယ်အခြေစိုက် အကြီးတန်း သတင်းထောက်တစ်ဦး ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကာလဝမ်းရောဂါဖြစ်ပွားမှု အရေအတွက် ၇,၀၀၀ ခန့်ရှိနေကြောင်း တရားဝင်မဟုတ်သော အစီရင်ခံစာများက ဆိုသည်ဟု ဘန်ကောက်ပို့စ်က ရေးသားထားသည်။

မြဝတီခရိုင် ရွှေကုက္ကိုမြို့တွင် ကာလဝမ်းရောဂါ ကူးစက်ပျံ့နှံ့နေသည့်အတွက် ထိုင်းနိုင်ငံဘက်တွင် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများ၊ စောင့်ကြည့်ရေး အစီအမံများ ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ဘန်ကောက်ပို့စ် သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ဘေးကင်းဇုန်များကို စီမံအုပ်ချုပ်ရမည့်သူ ဖြစ်လာနိုင်သည့် အာရက္ခတပ်တော်သည် ရိုဟင်ဂျာများကို အတင်းအကျပ် နေရာပြောင်းရွှေ့ခိုင်းခြင်း၊ အကြမ်းဖက်ခြင်း အစရှိသည့် ရန်လိုမုန်းထားသော နောက်ခံသမိုင်း ရှိထားသည်။ ရိုဟင်ဂျာ အသိုင်းအဝိုင်း အတွက်ကတော့ ၎င်းတို့၏ လက်တွင်း၌ အကြောက်တရားများဖြင့် ရှင်သန်ခဲ့ရသည့် အမှတ်သညာများ ရှိနေဆဲဖြစ်ရာ AA အား မိမိတို့ကို ကာကွယ်ပေးမည့်သူအဖြစ် ယုံမှတ်ရန်မှာ စိတ်ကူး၍ပင် မရနိုင်ပေ။

တရုတ်တွင် ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ဥပဒေ အပြောင်းအလဲများ၏ ရလဒ်အဖြစ် ပုဂ္ဂလိက လုံခြုံရေး ကဏ္ဍနယ်ပယ်တွင် လုပ်ငန်းချဲ့ထွင်မှုများ ရှိလာခဲ့သည်။ တရုတ်ပြည်တွင်း၌ ပုဂ္ဂလိက ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ကူညီကာကွယ်ပေးနေသည့် လုံခြုံရေးကုမ္ပဏီ ထောင်ပေါင်းများစွာ ရှိသလို နိုင်ငံပြင်ပ၌လည်း အာရှအလယ်ပိုင်းမှသည် အာဖရိကအထိ လည်ပတ်နေကြသည့် ကုမ္ပဏီ ဒါဇင်ပေါင်းများစွာ ရှိသည်။

ထိုင်းတွင်ပြုလုပ်မည့် ယခုသီးခြား တွေ့ဆုံပွဲများကို ဒီဇင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့နှင့် ၂၀ ရက်နေ့တို့တွင် ပြုလုပ်သွားမည် ဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး မာရစ်ဆန်ဂျီအမ်ဖောင်ဆာက ဦးဆောင်မည်ဟု ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြချက်အရ သိရသည်။

တရုတ်သည် မြန်မာ၏ အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်ဘက်နိုင်ငံ ဖြစ်သလို စစ်ကောင်စီအတွက် အဓိကကျသည့် လက်နက်ရင်းမြစ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်နေသည်။ ဘေကျင်းသည် မြန်မာစစ်ကောင်စီ မကျရှုံးအောင် ဖေးမပေးရန် ဆုံးဖြတ်ထားသည့် သဘောရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် ယမန်နှစ်က ဘိန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ခဲ့ပြီး မူးယစ်ဆေးဝါးတန်ချိန် ၁,၀၈၀ တန် ရိတ်သိမ်းနိုင်ခဲ့သည်။ တာလီဘန်အစိုးရက ယခင်အစိုးရလက်ထက်တွင် တွင်ကျယ်ခဲ့သော ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုကို နှိမ်နင်းလိုက်အပြီးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဘိန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုက အာဖဂန်နစ္စတန်ထက် နှစ်ဆပိုများသွားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုစာခန့် အရှိန်ရနေခဲ့သည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများသည် အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ရပ်ဆိုင်းသွားရသလို စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုများနှင့် ကုန်သွယ်ရေး အနှောင့်အယှက်များကြောင့် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာလျက်ရှိသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်ခြားစောင့်နှင့် ကမ်းခြေစောင့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် နယ်စပ်တလျှောက် ရေပြင်၊ မြေပြင် လမ်းကြောင်းများတွင် ကင်းလှည့်စောင့်ကြပ်မှုများကို အရှိန်မြှင့် ဆောင်ရွက်နေသည်ဟု ဒါကာထရီဗျူးန်၏ ဖော်ပြချက်အရ သိရသည်။

AA သည် နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးကို အချိတ်အဆက်မိမိ ချည်းကပ်ပြီး အားကောင်းလာသည် ဖြစ်ရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည်လည်း ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရေးနှင့် စာနာမှုအကူအညီအတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးတို့ ကူညီဆောင်ရွက်ရန် အရေးပါသည့် နေရာတွင် ရှိနေသည်။

အာရက္ခတပ်တော်သည် ရခိုင်နှင့် ချင်းတောင်ပိုင်းတွင် အာဏာပိုင်အဆင့် လွတ်မြောက်နယ်မြေ ထူထောင်ရာ၌ ခြေလှမ်းကြီးကြီး လှမ်းထားနိုင်ပြီး ၎င်းတို့အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ပြည်သူ နှစ်သန်းခွဲကျော် ရှိနေသည်။ AA သည် ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အိမ်နီးချင်း ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝရှိ စစ်ကောင်စီ၏ စခန်းများနှင့် ဗျူဟာကုန်းများကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ပြီး ဤဒေသကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ 

မြန်မာစစ်ကောင်စီကမူ မြန်မာနိုင်ငံသည် ICC အဖွဲ့ဝင်မဟုတ်သလို ICC ၏ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်များကိုလည်း အသိအမှတ် မပြုကြောင်း ရိုက်တာသတင်းဌာနသို့ တုံ့ပြန်ဖြေကြားချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

တရားရုံးက စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ရာ၌ မြန်မာအိမ်အကူ ဂျန်နီလာအောင်ပွီက သူမအား ထိုကဲ့သို့ ပြုလုပ်ရန် အိမ်ရှင်က ညွန်ကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ထွက်ဆိုခဲ့သည်။