အစ်ကို့ဆီမှာ ‘ဂျက်’ ကို မကြောက်တတ်ဆုံး အချိန် တစ်ချိန်တော့ ရှိတယ်။ အဲသည်အချိန်က ‘ခွဲစိပ်ခန်း’ ထဲမှာ လူနာတွေကို ခွဲစိပ်နေတဲ့ အချိန်ပါပဲ။ ခွဲစိပ်ခန်းထဲမှာ ခွဲစိပ်နေတဲ့ အချိန်တိုင်း၊ မိနစ်တိုင်း၊ စက္ကန့်တိုင်းက ပေးတဲ့ ဖိအား(ငါတို့ နိုင်သလောက် မခွဲဘူးဆိုရင် လူနာတွေဟာ သေရတော့မယ် ဆိုတဲ့ အသိတရား)က ‘ဂျက်’ က ပေးတဲ့ အကြောက်တရားထက် ပိုပြီး မလွန်ဆန်နိုင်တဲ့ အကြောက်တရားကြောင့်လို့ ထင်ပါရဲ့။

တောဖျားချောင်းဒေသဟာ မြို့ပြနဲ့အလှမ်းဝေးကွာလွန်းသလို ရေလမ်းကြောင်းတစ်ခုတည်းကိုသာ အားထားနေရတဲ့အတွက် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးခက်ခဲကာ ကျန်းမာရေး၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေးဏဏ္ဍတွေမှာ ဖွံ့ဖြိုးမှုအားနည်းတဲ့ ဒေသတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ မြန်မာစစ်ကောင်စီ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ဘူးသီးတောင်မြို့ကို အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီတိုက်ပွဲကာလအတွင်းမှာ လူ ၁၀ ဦးထက်မနည်း အသတ်ခံရ ဒါမှမဟုတ် ပျောက်ဆုံးခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်းက မြောက်ဦးမြို့တွင် ကိုရင်ဆို့ (၃၆) နှစ်၊ သတင်းထောက် ကိုဖိုးသီဟ (၄၀) နှစ်၊ ကိုကျော်သိန်းလှိုင် (၄၀) နှစ်အပါအဝင် (၇) ဦးကို စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးပုဒ်မများဖြင့် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။ အမှုကို အလုံးစုံစစ်ဆေးပြီးချိန် တရားသူကြီးက လုပ်ထုံးလုပ်နည်းအရ ပြစ်ဒဏ်စီရင်သည်မှာ ဓမ္မတာပင်ဖြစ်သော်လည်း ၎င်းတို့ (၇) ဦးမှာ အာရက္ခတပ်တော်၏ မြောက်ဦးမြို့သိမ်း တိုက်ပွဲကာလအတွင်း ဥပဒေမဲ့ သေဒဏ်စီရင်ခံခဲ့ကြရသည်။

ဒေါ်မကျော့ယဉ်ဟာ ခင်ပွန်းဖြစ်သူဆုံးပါးသွားပြီးနောက် သား ၃ ဦးနဲ့အတူ မိသားစုစားဝတ်နေရေးကို ဦးစီးဦးဆောင်ပြီး ဖြေရှင်းလာခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၉ ရက်နေ့မှာတော့ ဒေါ်မကျော့ယဉ်ရဲ့ မိသားစုအသိုက်အမြုံလေးကို ဖြိုခွင်းဖို့ ကံကြမ္မာဆိုးက ဝင်ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။

လမ်းတလျှောက်မှာ မီးရှို့ခံထားရသည့် ဖရိုဖရဲဆွေးမြေ့သည့် နေအိမ်ဟောင်းများနှင့် အချို့နေအိမ်များမှာ အသစ်တဖန် ပြန်လည်တည်ဆောက်ထားသည့် ယာယီအိမ်ငယ်များကို တွေ့ရသည်။

လူသွားလမ်းများနှင့် ခြံဝင်းကျယ်များမှာလည်း ခြုံနွယ်ပိတ်ပေါင်းများလည်း ထူထပ်နေသဖြင့် လူမနေသည်မှာ နှစ်အတော်ကြာခဲ့ပုံပေါက်သည်။ ထိုနေရာကား...

“ဒီဆောင်းပါးကို အာရက္ခနိုင်ငံတော်သီချင်းနဲ့ ဖွင့်လှစ်ပါတယ်”

ဒီနှစ်ဆန်းပိုင်းကစပြီး ရက္ခိုင်ပြည်ဟာ အိပ်မက်လား၊ တကယ်လား  ကြီးကြီးမားမား ပြောင်းလဲသွားခဲ့ချေပြီ။ နှစ်ပေါင်း ၂၄၀ ကျော် မက်လာခဲ့ကြတဲ့ ရက္ခိုင်တို့ရဲ့ အချုပ်အခြာအိပ်မက်ဟာ ပစ္စက္ခမှာတော့ ရုပ်လုံးရုပ်ကြွစုံတဲ့ အကြမ်းထည်နဲ့ပေါ့လေ။ 

စစ်တွေ၊ အမ်း၊ ကျောက်ဖြူ၊ မာန်အောင်၊ တောင်ကုတ်၊ ဂွမြို့ပေါ် ခြေမတစ်ကုတ်စာကလွဲရင် ကျန်ဒေသတွေမှာ စစ်ကောင်စီအုပ်ချုပ်ရေး မရှိတော့ပါ။ ဌာနဆိုင်ရာရုံးတွေမှာ နီရဲရဲရောင်ခြည်နဲ့ အာရက္ခနိုင်ငံတော်အောင်လံ၊ တပ်ရင်းဌာနချုပ်တွေမှာ အပြာအနီရောယှက်ထားတဲ့ အာရက္ခတပ်တော် အောင်လံတို့က လေအဝှေ့မှာ ပျော်မွေ့နေပြီ။ 

AA ဟာ ၂၀၁၈- ၁၉ ကာလကို “မုန်တိုင်းထဲ ဖြတ်သန်းကြ” လို့  ပြည်သူကိုအသိပေးပြီး ၂၀၂၀ မှာ Arakan Dream (ရက္ခိတအိပ်မက်)၊ The Way of Rakhita (ရက္ခိတလမ်းစဉ်)ကို ရွေ့ပြီး အလုပ်နဲ့သက်သေပြတယ်။ AA ဟာ ရက္ခိုင်တပ်မတော်၊ ရက္ခိုင့်တပ်တော် နာမည်ကနေ ဒီနှစ်ဧပြီမှာတော့ ဒေသတစ်ခုလုံး လွမ်းခြုံတဲ့ အာရက္ခတပ်တော်လို့ နာမတံဆိပ် ရိုက်နှိပ်ပါတယ်။

တစ်ဖက်မှာလည်း အာရက္ခပြည်သစ် တည်ဆောက်နေတဲ့ AA ဟာ လာမယ့်ကာလမှာ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ စစ်ရေး စတဲ့ ကြမ်းတမ်းလှတဲ့...

စီမံကိန်းကြီးများတည်ဆောက်ခြင်း၏ ဆိုးကျိုးအဖြစ် သံဇစ်မြစ်နှင့် ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်း ဒေသခံ တို့အတွက် ဘဘာဝဘေးအန္တရာယ်နှင့် စားဝတ်နေရေး ဖုံလှုံမှုကို အထောက်ကူပြနေသော အစိမ်းရောင်တံတိုင်း ကြီးများ(သို့မဟုတ်) ဒီရေတောများ ထပ်မံပြိုလဲလာမည်ကို ကျောက်ဖြူဒေသခံများ စိုးရိမ်နေကြသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် အသေးစား၊ အငယ်စားနှင့် အလတ်စား MSME စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးလာလျှင် ရခိုင်ပြည်တွင်းက ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ နည်းပါးလာနိုင်ပြီး စီးပွားရေးတိုးတက်လာမည်ဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် လူငယ်များက မျှော်လင့်ချက်များရှိခဲ့သည်။

AA သည် မွတ်ဆလင်အများစုနေထိုင်ရာ မောင်တောခရိုင်ကို စစ်ကောင်စီ ကင်းစင်နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်ခဲ့လျှင်လည်း မွတ်ဆလင်လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များသည် AA အတွက် စိန်ခေါ်မှုဖြစ်လာနိုင်သည်။

 ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၄ ရက်နေ့မှာ ပလက်ဝမြို့နယ် တစ်ခုလုံးကို AA က သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး(CNF) ဦးဆောင်သည့် ချင်းလဲန်းကောင်စီ(CC)နှင့် ၎င်းတို့အား ထောက်ခံသူများသည် ပလက်ဝအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်မှုမြင့်တက်လာခဲ့သည်။

စစ်မှုထမ်းခေါ်ခြင်းကိုလက်မခံဘဲ မလေးရှားနိုင်ငံများသို့ ပွဲစားများဖြင့် တရားမဝင် ထွက်ပြေးရာ၌လည်း စစ်ကောင်စီထံ ဖမ်းဆီးခံရသည့်အပြင် လမ်းခရီး၌ အစာရေစာပြတ်ပြီး သေဆုံးသူများလည်း ရှိနေသည်။ 

ယခုအချိန်သည် ရခိုင်တို့၏ဖြစ်တည်မှုကို ပြန်လည်သမိုင်းတင်မည့်ကာလသို့ ရှောက်ရှိနေသည့်အလျှောက် လက်ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ အုပ်ချုပ်ရေးတွင် ပါဝင်နေကြသူများမှာလည်း ရခိုင်သမိုင်းစာမျက်နှာပေါ် နာမည်ဆိုးဖြင့် တွင်ကျန်ရစ်မည့် အခြေအနေကို ကြုံတွေ့နေရခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်ဘက်ခြမ်းတွင်တည်ရှိသည့် ရခိုင်ပြည်၊ ကျောက်ဖြူမြို့သည် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ၊ တရုတ်၏ ရွှေသဘာဝဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်း စီမံကိန်းနှင့်အတူ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ဇာတ်ခုံပေါ်တွင် ထင်ရှားလျက်ရှိသည်။ 

အသက် ၄၀ အရွယ် မူလတန်းပြဆရာ ဦးမျိုးနိုင်ကို လက်နက်အပြည့်အစုံ ကိုင်ဆောင်ထားသော ALP တပ်ဖွဲ့ဝင် ၆ ဦးက ပြီးခဲ့သည့်နှစ် ဩဂုတ်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် စစ်တွေမြို့၌ ဖမ်းဆီးခဲ့ကြသည်။ 

ရခိုင်စစ်မျက်နှာတွင် အေအေထိုးစစ်ကို လုံးဝ မဟန့်တားနိုင်တော့သည့် စစ်ကောင်စီသည် မွတ်ဆလင်လူမျိုးများကို အသုံးချပြီး နိုင်ငံတကာ၏ အာရုံစိုက်ခြင်းခံရအောင် ဖန်တီးလာခဲ့သည်။ 

တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးရဲ့ ခရီးစဉ်မှာ ဝမ်ယိကဘက်က အချက်သုံးချက်ကို ပြောကြားခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီအချက်တွေကတော့ ရှမ်းမြောက်တိုက်ပွဲတွေကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲကို နည်းပညာနဲ့ ငွေကြေးကူညီမှာဖြစ်ကြောင်းနဲ့ ပြည်တွင်ရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုတွေကို လက်မခံကြောင်း ဆွေးနွေးခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်၊ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်တွင် တရုတ်စီမံကိန်းများကို အမြန်ဆုံးအကောင်အထည်ဖော်ရန် စစ်ကောင်စီနှင့် တရုတ်တို့က ကြိုးပမ်းနေကြပြီး ဒေသခံများမှာတော့ စစ်ပွဲနှင့် စီမံကိန်းများကြားမှာ ဗျာများနေရသည်။ 

အခက်အခဲအမျိုးမျိုးကြားမှ ငွေအား၊ လူအားပေးဆပ်ကာ စိုက်ပျိုးထားသော စပါးပင်များအား တခဏအတွင်း ဆုံးရှုံးလိုက်ရ၍ မုဆိုးမဒေါ်မသိန်းဟန်တစ်ယောက် ကူရာမဲ့ဖြစ်နေသည်။