ရက္ခိုင့်တပ်မတော်(AA) နှင့် ပတ်သက်ပြီး လူအများစိတ်ဝင်စားနေသည့် အချက်တစ်ခုမှာ Arakan Dream ၂၀၂၀ ဟု လူသိများသည့် “ရခိုင့်အိပ်မက်” ဟူသည့် စကားဖြစ်သည်။ ယင်းသည် ရခိုင်လူထုထံသို့ AA က တပ်လှန့်သံတစ်ခု ပေးထားခြင်းဟုဆိုသည်။ သို့သော် ယင်းသို့ပြောကြားချက်သည် ရခိုင်ပြည်ကို ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ပြည်သိမ်းတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲသွားမည်ဟု ပြောဆိုခြင်းမဟုတ်ဟု ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်က ၂၀၁၇ ခုနှစ်က ပြည်သူလူထုသို့ ရှင်းလင်းချက်တွင် အခိုင်အမာ ပြောဆိုထားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်နေ့ကို ပြည်နယ်အနှံ့တွင် စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာ ကျင်းပနေကြသည်။ ယင်းအပြင် ရခိုင်လူမျိုးတို့ နေထိုင်ကြသည့် ရန်ကုန်၊ ရှမ်းပြည်နယ်၊ ဧရာဝတီတိုင်း စသည့် နေရာများတွင် ကျင်းပကြသည်။ သို့သော် ရခိုင်လူမျိုးတို့ ကြိုက်နှစ်သက်သည့် ပြည်နယ်နေ့ မဟုတ်သေးပေ။

ဆံတော်ရှင်စေတီတော်မြတ်ကို နဂါးတို့က ကျောက်စုစေတီတော်အဖြစ် ဦးစွာတည်ထားခဲ့ကာ စန္ဒာသူရိယဘုရင်မင်းက ထပ်မံမွမ်းမံတည်ထားခဲ့ပြီး ဝေသာလီခေတ်တွင် မဟာစန္ဒြားမင်းကြီးက လုံးတော်ပြည့် ရွှေချပူဇော်ခဲ့သည်။ ယင်းအပြင် မြောက်ဦးခေတ်အရောက်တွင် ဘုရင်မင်းဗာကြီး၏ မိဖုရား စိုးမဲကျီက ပျက်စီးနေသည့် ထိုစေတီတော်ကို တဖန်ပြန်လည် မွမ်းမံတည်ထားခဲ့ကြောင်း သမိုင်းမှတ်တမ်းများက ဆိုသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ကလေးသေဆုံးမှုနှုန်းသည် တစ်နိုင်ငံလုံးပျမ်းမျှနှုန်းထက် မြင့်တက်နေကြောင်းနှင့် ကလေးမွေးဖွားသည့် အမျိုးသမီးများ၏ ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းသာလျှင် ကျွမ်းကျင်သည့် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများရှိသည့် ဆေးရုံဆေးပေးခန်းများတွင် မွေးဖွားကြောင်းလည်း သိရသည်။

၎င်းစီမံကိန်းကြီးသည် အခြေခံအဆောက်အဦး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အခွင့်အရေးကောင်းတစ်ရပ် ဖြစ်သော်ငြားလည်း စီးပွားရေးနှင့် ပထဝီနိုင်ငံရေးအရ စိန်ခေါ်မှုများစွာ ရှိနေသည်။ အထူးသဖြင့် အနောက်ကမ္ဘာ အုပ်စုက  OBOR  စီမံကိန်းတွင် ပါဝင်မည့် နိုင်ငံများသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အကြွေးထောင်ချောက်နှင့် ၎င်းနိုင်ငံများ၏ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် နယ်မြေဂုဏ်သိက္ခာ ထိခိုက်လာမည်ကို စိုးရိမ်ကြသည်။

ရခိုင်ဗီဒီယိုဇာတ်ကားတွေ ရိုးတောင်တစ်ဘက်ကျော်ဖို့နဲ့ ရုပ်သံလိုင်းတွေက ဝယ်ယူကမ်းလမ်း လာဖို့ဆိုရင် အရင်ဆုံးအသံစနစ်ကို ပြင်ရပါမယ်။ ထွက်ခဲ့သမျှ ရခိုင်ဗီဒီယိုဇာတ်ကားတွေမှာ အားအနည်းဆုံးက အသံပါ။ အောက်ဒိုးရိုက်တဲ့အခန်းတွေမှာ ပြောကြတဲ့ အသံတွေဆိုရင် မကြည်လင် (Clear) မဖြစ်လို့ ဝိုးတဝါး အသံတွေပဲ ကြားနေရတယ်။ အသံစနစ်ကြောင့် ရခိုင်စကားကို ရခိုင်လူမျိုးတွေ နားမလည်ဘူး ဖြစ်နေကြရတယ်။

တစ်နေ့လမ်းလျှောက်ထွက်လာတော့ အမျိုးသားတစ်ယောက်က သူ၏လိင်အင်္ဂါကို ထုတ်ပြပြီး လမ်းလျှောက်လာသော စာရေးသူကိုကြည့်ပြီး အာသာဖြေပြသည်။ ညီမချင်း မစာနာသောလုပ်ရပ်က စာရေးသူကို အော့နှလုံးနာစေသည်။ သို့သော် အကာအကွယ်မဲ့သော အမျိုးသမီးများအဖို့ နှုတ်ပိတ်ပြီး မမြင်ချင်ယောင်ဆောင်ရုံမှအပ တခြားနည်းလမ်းမရှိပေ။ မှတ်မှတ်ရရ ယင်းနေ့မှာ  အစအနောက်ခံရသည့် အကြိမ်အရေအတွက် လမ်းအစကနေ အဆုံးအထိ အကြိမ် ၂၉ ကြိမ်ဖြစ်သည်။ တကယ်တမ်း နက်နက်နဲနဲ စဉ်းစားကြည့်မယ်ဆိုလျှင်  စစ်တွေမြို့အတိုင်းအတာတွင် ဘယ်လောက်ဆိုးဆိုးရွားရွား ဖြစ်နေပြီလဲ။

ဆိုတော့ အသံကောင်းဟစ် ပြနေရုံလောက်နဲ့တော့ တိုးတက်လာနေပါတယ်ဆိုတဲ့ အရာတွေကို လူတွေက လက်ခံကြမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သိသိသာသာ ပြောင်းလဲလာတဲ့ အခြေအနေမျိုး၊ ထင်သာမြင်သာရှိတဲ့ အပြောင်းအလဲမျိုးကို မမြင်ရဘဲနဲ့တော့ လက်ခံ ယုံကြည်ပေးဖို့ ခက်ခဲပါလိမ့်မယ်။ အဓိက တိုင်းပြည်ရဲ့ စီးပွားရေး ပြန်လည်ဦးမော့လာရေး၊ တိုင်းရင်းသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့် ထဝရငြိမ်းချမ်းရေး၊ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးနှင့် နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးတို့ဘက်မှာ အပေါင်းလက္ခဏာဆောင်တဲ့ အခြေအနေမျိုးကို မတွေ့မြင်ရ ဘဲ အောင်မြင်နေပါတယ်၊ တိုးတက်နေပါတယ် ဆိုတာမျိုးကို လူတွေကလက်ခံ ယုံကြည်ပေးလိုက်ဖို့ကျတော့ တော်တော်လေး ခဲယဉ်းပါလိမ့်မယ်။ 

ရသေ့တောင်မြို့နယ်ဟာ ရခိုင်ပြည်နယ်ရဲ့ အဆင်းရဲဆုံးမြို့နယ်လို့လည်းပြောလို့ရပါတယ်။ ပြည်ပထွက်ခွာမှုတွေ အဆမတန်များပြားနေတဲ့ မြို့လည်းဖြစ်တယ်။ အရပ်စကားတစ်ချို့အရဆိုရင် အသုဘချတာတောင် ထမ်းပို့မယ့် ယောက်ျားတွေမရှိလို့ မိန်းမတွေက ထမ်းပြီးချရတယ် လို့တောင် ပြောဆိုကြတာရှိပါတယ်။

   ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အရပ်သားစစ်စစ်အစိုးရ NLD တက်လာပြီးနောက် ပြည်သူများက ပိုမိုပြည့်ဝသော ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတော်ကို မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။ လက်ရှိအချိန်အထိ NLD ဟစ်ကြွေးလာခဲ့သော ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းကို ပြည်သူများ ပြည့်ပြည့်၀၀ မရရှိကြသေးသော်လည်း NLD အစိုးရအပေါ်တွင် ပြည်သူများက နားလည်နေကြဆဲပင် ဖြစ်သည်။

ဘဲငါးရာတောင်နှင့် ပတ်သက်ပြီး ဂမ္ဘီရဆန်သော ဖြစ်ရပ်များစွာရှိသည်။ ဒေသခံများကြုံတွေ့ရသော ဖြစ်ရပ်ဆန်းများ၊ သစ်ရိပ်ဝါးရိပ်အောက်တွင် တရားရှာသောပုဂ္ဂိုလ်များ၊ လောဘသားကောင် သိုက်ဆရာများအကြောင်း၊ ဘဲငါးရာတောင်တော်ရှင်မ၏  သိုက်နန်းအကြောင်းနှင့် တခြားပါးစပ်ရာဇဝင် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်စဉ် ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်များစွာ ရှိနေသည်။

ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ဟာ ဒေသတွင်းလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လုပ်ပိုင်ခွင့်မရတာကြောင့် လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်တာတွေမှာ နှောင့်နှေးမှုတွေရှိတယ်လို့ ရခိုင်ဝန်ကြီးတွေ မကြာခဏ ပြောဆိုကြပါတယ်။

“ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနမှာ သန့်ရှင်းရေးလုပ်သား၊ ညစောင့်တောင်မှ ပြည်နယ်က ခန့်ထားပိုင်ခွင့် မရှိပါဘူး ” လို့  လူမှုရေးဝန်ကြီး ဒေါက်တာချမ်းသာက ဆိုပါတယ်။

 “ရမ်းဗြဲမြို့နယ်၊ ကျောက်နီမော်ကျေးရွာ အုပ်စုမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ရခိုင်အိမ်ထောင်စု ၄၆၀ ခန့်နဲ့ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်ဘင်္ဂါလီ လူမျိုးအိမ်ထောင်စု ၈၀၀ခန့် အတူနေထိုင်လျက် ရှိကြကြောင်း၊ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင် ၇၀၀၀ ခန့် ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းရ ကြောင်း၊ ထိုအစ္စလာမ်ဘာသာဝင် ၇၀၀၀ အထဲမှာ ကမန်မျိုးနွယ်စုဝင် ၂၀၀ ဝန်းကျင်သာ ရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း”ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့၏ တစ်နှစ်တာ ဆောင်ရွက်ခဲ့မှုများကို ပြည်သူများက အားရကျေနပ်မှု မရှိကြပေ။ တစ်နိုင်ငံလုံးစီးပွားရေးကျဆင်းနေသည့်အချိန်တွင် ရခိုင်လူထုသည် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပများကို ထွက်ခွာပြီး အလုပ်လုပ်ကိုင်နေရသောကြောင့်  လူသားအရင်းအမြစ် ဆုံးရှုံံးမှုများရှိသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်၏ တစ်နှစ်တာဆောင်ရွက်ခဲ့မှုများကို အားရကျေနပ်မှုရှိကြောင်း ပြောဆိုမှုကို ပြည်သူလူထုက မေးခွန်းထုတ်ကြသည်။

 “ ဒီခေတ်ကြီးမှာ အမြတ်မရပဲ ဘယ်သူမှ မလုပ်ဘူး ကွ။ မင်းပြောတဲ့ ဈေးသစ်ကြီးကို ပင်ပန်းခံပြီးဆောက် လုပ်ခွင့်ရဖို့တောင် တချို့တွေက ဘယ်သူတွေမှာ ဘယ်လို ကပ်ပြီး ကြံနေကြလိမ့်မလဲမသိဘူး။ ဘယ်သူကမှ မင်းလို ငတုံးမဟုတ်ဘူးကွ”

အင်းဒင်ကိစ္စမှာ တပ်မတော်ဖက်က အရာရှိ ၄ ဦးနဲ့ တစ်ခြားအဆင့် ၃ ဦးတို့ကို ထောင်ဒဏ်များချမှတ်ခဲ့ပြီး ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် အရပ်သားများကိုလည်း အရေးယူခဲ့သည်။ ယနေ့ထိတိုင်အောင်လည်း အင်းဒင်ကျေးရွာကို သတင်းမီဒီယာများ လာရောက်နေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် တချို့သတင်းဌာနများမှာ ဒေါ်ယိုင်နုဖြူတို့လို အနာပေါ်ဆူးကျနေသည့် ဒုက္ခကို သိလိုခြင်းမရှိကြဘဲ၊ သင်္ချိုင်းသို့ သွားရန်သာ ပြောဆိုကြသည်ဟု ဒေသခံများက ပြောကြသည်။

တကယ်တော့ ရသေ့တောင်ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲရလာဒ်ဟာ ဒေါက်တာအေးမောင်  ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ( ANP) မှ နုတ်ထွက်ခဲ့ပြီးနောက် ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ( ANP) ကို ရခိုင်လူထုထောက်ခံမှု လုံး၀ သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားတာကို ထင်ဟပ်စေခဲ့ပါတယ်။  ဘယ်လိုဘဲဖြစ်ဖြစ် ရသေ့တောင်ကြားဖြတ် ရွေးကောက်ပွဲရလာဒ် ဟာ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီအတွက် သင်ခန်းစာယူစရာဖြစ်သလို၊  ပါတီတွင်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ လုပ်ကာ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ဖို့ သတိပေး ခေါင်းလောင်းထိုးလိုက်တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်ဆေးနေစဉ်ကာလမို့ မည်သူနှင့်မျှတွေ့ခွင့်မပေးနိုင် ဆိုသည်မှာ ဥပဒေကြောင်းအရ တရားမဝင်ပေ။ ရဲလက်စွဲဥပဒေ အပိုဒ် ၁၁၉၆ တွင် ချုပ်နှောင်ထားသော နေရာကို သိလျှင် အစားအသောက်၊ အဝတ်အစား တို့ကို ပေးပိုင်ခွင့်ရှိသည်ဟု ပြဌာန်းထားပေသည်။ အပိုဒ် ၁၁၉၈ တွင်လည်း ရဲအချုပ် (သို့မဟုတ်) ထောင်တွင် ချုပ်နှောင်ထားစဉ် ဧည့်သည်နှင့် ရှေ့နေတို့သည် အဖမ်းခံရသူနှင့် တွေ့ခွင့်ရှိသည်။ ဥပဒေအကြံပေးခွင့်ရှိသည်၊ အစားအသောက် အဝတ်အစားပေးခွင့်ရှိသည်ဟု ပြဌာန်းထားပေသည်။