အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေ ဂရုစိုက်ရမယ့် ယူကရိန်းပြဿနာ

11 Mar 2022

DMG | မတ် ၁၁

ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းကစတင်ခဲ့သော ယူကရိန်းတစ်နိုင်ငံလုံးကို ရုရှားနိုင်ငံက ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုသည် အရှေ့တောင်အာရှအတွက် အလှမ်းဝေးလွန်းသော ပဋိပက္ခတစ်ခုဟု ထင်ရသည်။ အာဆီယံနှင့် ယူကရိန်းကုန်သွယ်မှုက အနည်းငယ်သာရှိပြီး  ရုရှားနှင့်ကုန်သွယ်မှုကတော့ ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်လာ ၁၈ ဒဿမ ၂ ဘီလီယံဖြင့် အာဆီယံအတွက် နဝမမြောက်အကြီးဆုံး ပြင်ပကုန်သွယ်ဖက် ဖြစ်လာခဲ့သည်။

မော်စကိုနှင့် ကိယက်ဗ်တို့သည် ဒေသတွင်း၌ အကြီးဆုံးရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ မဟုတ်ကြပေ။ ရုရှားသည် အရှေ့ကို ကြည့်ရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကတိပေးခဲ့ပြီးနောက်တွင် ဗီယက်နမ်နှင့်သာ အမှန်တကယ် နီးကပ်စွာအဆက် အသွယ်ရှိခဲ့ပြီး မြန်မာစစ်တပ်ကိုလည်း လွန်ခဲ့သောနှစ် အာဏာသိမ်းချိန်မှစပြီး လက်နက်များရောင်းချခဲ့သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ဆယ်စုနှစ်များစွာထိတိုင်အောင် ကြံ့ခိုင်တောင့်တင်းခဲ့သော ဒီမိုကရေစီနှင့် ဥရောပမြေပေါ်ရှိ ပထမဆုံးသောစစ်ပွဲက ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ရှိလာမည်ဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ၏ အဓိကမိတ်ဖက်ဖြစ်သော ဂျပန်သည်လည်းပဲ ဂျပန်ပင်လယ်နှင့် Okhotsk ပင်လယ်အနီးရှိ ရုရှားလှုပ်ရှားမှုများကို စောင့်ကြည့်ရန် အသင့်အနေအထားတွင် ရှိနေမည်ဖြစ်သည်။

ယခုလအတွင်း ရုရှားစစ်တပ်သည် နိုင်ငံအရှေ့ဖျား၌ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ တိုကျိုသည် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံနည်းတူ ရုရှားနိုင်ငံအပေါ် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ရာတွင် အနောက်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းနေပြီဟု ဆိုးလ်က ကြာသပတေးနေ့တွင် ကြေညာခဲ့သည်။

ဤကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ သိသိသာသာနှုတ်ဆိတ်နေပါသည်။ ၎င်းတို့အတွက်တော့ တရုတ်နိုင်ငံကိုသာ မျက်စိကျနေပေလိမ့်မည်။ ယူကရိန်းတွင်လက်ရှိဖြစ်ပွားနေသော စစ်ပွဲက ဒီမိုကရေစီနှင့် အာဏာရှင်အစိုးရများကို ပိုပြီးကွဲပြားသွားစေမည် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အနောက်နိုင်ငံများက အတူတကွပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့မည်ဆိုလျှင် ရန်လိုပြီးရက်စက်သော ၎င်းတို့အစိုးရများကို ဆန့်ကျင်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်များ ပိုမို ခိုင်မာစေမည်ဖြစ်သည်။

လပေါင်းအတန်ကြာကတည်းက ယူကရိန်းစစ်ပွဲသည် မော်စကိုနှင့်ဘေဂျင်းကို မည်ကဲ့သို့ ပိုမိုနီးကပ်လာနိုင်မည် နည်းဟု လေ့လာဆန်းစစ်သူများ လေ့လာခဲ့ကြသည်။ အကယ်၍ ရုရှားနိုင်ငံအပေါ် အနောက်နိုင်ငံများ၏ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှု များပျက်ကွက်ခဲ့ပါက ထိုင်ဝမ်ကိုကျူးကျော်ရန် ခြိမ်းခြောက်မှု သို့မဟုတ် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း ဘေဂျင်းဖိအားများ တိုးလာရန် တရုတ်က သတ္တိရှိရှိ ဆောင်ရွက်လာမည်ဖြစ်သည်။

ရုရှားအပေါ် မည်ကဲ့သို့သော အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်မည်ကို တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီက အနီးကပ်စောင့်ကြည့် လျက်ရှိသည်။ ထိုင်ဝမ်ကိုကျူးကျော်ခဲ့ပါက အလားတူပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုမျိုးခံရနိုင်သည်ဟု ဘေဂျင်းက ကျိုးကြောင်းဆီလျော်စွာ ယူဆနိုင်သည်။ သို့သော်လည်း အနောက်နိုင်ငံများက ရုရှားအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ချမှတ်ခြင်းဖြင့် နောင်တစ်ချိန် တရုတ်အပေါ် အလားတူအရေးယူ ပိတ်ဆို့ခဲ့လျှင် ဘေဂျင်းအတွက် အသက်ရှုစရာ အခွင့်အလမ်းများ ပေးစွမ်းလာမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် တရုတ်နှင့်ပတ်သက်သော အနောက်နိုင်ငံများ၏ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများကို အားနည်းသွားစေမည်ဖြစ်သည်။

ပြင်ပကမ္ဘာကြီး၏ ဒေသတွင်းဆောင်ရွက်ချက်များကြောင့် လက်ရှိဖြစ်နေသောစစ်ပွဲကို အရှေ့တောင်အာရှ အတွက်သာမဟုတ်ကြောင်း ရှုမြင်သင့်သည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံရှိ ISEAS-Yusof Ishak Institute မှ ထုတ်ပြန်ခဲ့သော ၂၀၂၂ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတော် အစီရင်ခံစာတွင်လည်း - ယူကရိန်းရလဒ်သည် နိုင်ငံတော်၏ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် နိုင်ငံတကာအမိန့်အတွက် အလွန်အရေးကြီးကြောင်းနှင့် အရှေ့တောင်အာရှသားများအတွက် စိုးရိမ်စရာဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ မေးခွန်းထုတ်ရန်မှာ -“စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ထိန်းသိမ်းပြီး နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေကို ထိန်းထားနိုင်ရန် ခေါင်းဆောင်မှုအတွက် အရေးအကြီးဆုံးက မည်သူဖြစ်သနည်း”။ အမေရိကန်ကတော့ ၃၆ ဒဿမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ထိပ်ဆုံးမှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။

“ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာငြိမ်းချမ်းရေး၊ လုံခြုံရေး၊ သာယာဝပြောရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးကို အထောက်အကူဖြစ်စေရန် အတွက် မှန်ကန်သောအရာများကို လုပ်ဆောင်ရန်” တရုတ်နိုင်ငံအား ယုံကြည်ခြင်းမရှိကြောင်း ဖြေဆိုသူ ၅၈ ဒဿမ ၁ ရာခိုင်နှုန်းရှိပြီး တစ်ဝက်လောက်ကတော့ အဓိကအကြောင်းအရာမှာ “တရုတ်ရဲ့ စီပွားရေးနဲ့ စစ်ရေးအင်အားက မိမိတို့နိုင်ငံ၏ အကျိုးစီးပွားနှင့် အချုပ်အခြာအာဏာကိုခြိမ်းခြောက်ဖို့ အသုံးချလာနိုင်သည်” ဟုဖြေဆိုကြသည်။ ဖြေဆိုသူအချို့၏ ၇၇ ဒဿမ ၃ ရာခိုင်နှုန်းကတော့ “တရုတ်နိုင်ငံသည် မိမိတို့နိုင်ငံ၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို လေးစားသင့်ပြီး မိမိတို့နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ ရွေးချယ်မှုများကို အဟန့်အတားမပြုဖို့” ဖြေဆိုခဲ့ကြသည်။

စည်းလုံးညီညွတ်မှုရှိသော အနောက်နိုင်ငံများ၏ တုံ့ပြန်မှုကိုရခဲ့လျှင်တောင် လက်ရှိအရေးအခင်းက နိုင်ငံတော် အချုပ်အခြာအာဏာကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ပျက်ပြားစေနိုင်သည်ဟု အင်အားကြီးနိုင်ငံများက ယူဆထား ကြောင်း အရှေ့တောင်အာရှအစိုးရများ အနေဖြင့် စိုးရိမ်ထားသင့်သည်။ ဗီယက်နမ်၊ မလေးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်တို့က ရုရှား-ယူကရိန်း ပြဿနာကို နိုင်ငံတကာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ခြိမ်းခြောက်မှုကြီးတစ်ရပ်အဖြစ် အဘယ်ကြောင့် မမြင်နိုင်ဖြစ်နေရသနည်း။ နိုင်ငံတကာဥပဒေသည် ၎င်းတို့ကိုယ်ပိုင် အချုပ်အခြာအာဏာကို ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရမည်သာ ဖြစ်ပြီး လက်ရှိအခြေအနေများက ၎င်းတို့ယုံကြည်ချက်ကို တိုက်ရိုက် ထိခိုက်စေမည် ကတော့ အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။

လတ်တလော အခြေအနေများအရ အရှေ့တောင်အာရှ အစိုးရများသည် ၎င်းတို့နိုင်ငံသားများ ယူကရိန်းမှထွက်ခွာရန် ဆန္ဒရှိနေကြသည်။ အချို့သံရုံးများက ၎င်းအစီအစဉ်ကို စတင်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ ကိုယ်စားလှယ်များအနေဖြင့် ရုရှားကိုဆန့်ကျင်သည့် အဆိုနှင့်ပတ်သက်ပြီး မဲခွဲဆုံးဖြတ်မှုများကို ကုလသမဂ္ဂတွင် အချေအတင်ဆွေးနွေးမှုများ မကြာခင်မြင်တွေ့ကြရနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ ၎င်းတို့ ရပ်တည်ချက်များကို ဝါရှင်တန်နှင့် ဘရပ်ဆဲလ်တို့က အမှတ်ရနေပါလိမ့်မည်။ နောက်တစ်ကြိမ်ကတော့ တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း ဗီယက်နမ် သို့မဟုတ် ဖိလစ်ပိုင် သို့မဟုတ် အင်ဒိုနီးရှားသင်္ဘောများ အနှောင့်အယှက်ကြုံနေရသောအချိန် ဖြစ်လိမ့်မည်။ အကျပ်အတည်း ကြုံနေရသောအချိန်က မိတ်ဖက်ရင်းများ ပေါ်ပေါက်လာသောအချိန်လည်း ဖြစ်လေသည်။

ကြည်ဖြူစံ

The Diplomat တွင်ဖော်ပြထားသော “David Hutt” ရေးသားသည့် “Why Southeast Asia Should Care About the Ukraine Crisis” ကို ဆီလျော်အောင်ရေးသားသည်။