လက်ရှိ ကမ္ဘာကြီးသည် နိုင်ငံများအချင်းချင်း အင်အားပြိုင်ဆိုင်မှု ပိုမိုပြင်းထန်နေသည်။ စစ်ရေးပြပွဲကြီးများ ဖန်တီးလာကြသည်။ ပိုင်ဆိုင်ထားသော စစ်လက်နက်များကို အပြိုင်အဆိုင် ထုတ်ပြနေကြသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကြားထဲတွင် အငြင်းပွားစရာများ၊ အမုန်းပွားစရာများနှင့် ရှုပ်ထွေးပွေလီသော ပဋိပက္ခများဖြင့် ပူလောင်နေကြရသည်။

ရေးရာကော်မတီဝင်တွေကိုလည်း နီးစပ်ရာပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ဆွဲခန့်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲ၊ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ပါဝင်ပတ်သက်နေသူတွေကို ခန့်တာမျိုး မဟုတ်ဘဲ ထင်သာမြင်သာရှိတဲ့၊ လူထုအသံကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ ဖြစ်စဉ် တွေကတဆင့် ရွေးချယ်ခန့်ထားဖို့လိုပါမယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဟာ မတူညီသော ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာစကား၊ နေထိုင်မှု ပုံစံတို့ဖြင့် တိုင်းနှင့်ပြည်နယ်အားလုံးတိုင်းတွင် မိမိဘာသာစကား၊ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ရှိနေကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် အနှစ်သာရပြည့်ဝတဲ့ ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကြီးကို တည် ထောင်ပြီး၊ ပြည်နယ်များအနေဖြင့် ကိုယ်ပိုင်စီမံခန့်ခွဲပိုင်ခွင့်၊ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်နှင့် ၊ ပြည်နယ်အတွင်း သယံဇာတများကို သက်ဆိုင် ရာပြည်နယ်များမှ အကျိုးခံစားပိုင်ခွင့်တို့ပေးအပ်ပြီး ခောတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သောနိုင်ငံ ဖြစ်လာစေရေးအတွက် ပြည်နယ်များကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာများ လုပ်ပိုင်ခွင့်များကို ပေးအပ်သင့်ပြီလို့ ထင်မြင်ယူဆမိပါတယ်။

 အကြောင်းပြချက်ကတော့ မလိုအပ်တဲ့ နေရာတွေမှာ ငွေကြေးသုံးစွဲမှု အများအပြာပြထားတာတွေ၊ တောင် ကုတ်၊ ရမ်းဗြဲ၊ ကျောက်တော်၊ စစ်တွေ၊ ဂွ စတဲ့မြို့တွေမှာတည်ဆောက်မဲ့ အဆင့်မြှင့်ဈေးတည်ဆောက်မှုနှင့် ဆောင်ရွက်ပြီး စီမံကိန်းတွေကို ထပ်မံထည့်သွင်းတောင်းခံထားတဲ့ ကိစ္စတွေကြောင့် လွှတ်တော်ကနေ ငွေကျပ်သန်းပေါင်း ၆၀၀၀ ကျော်ကိုဖြတ်ချခဲ့တာပါ။

ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံ - ၂၁ ရာစု ပင်လုံတတိယအကြိမ်မြောက် အစည်းအဝေးကို NCA လက်မှတ်ထိုးထားသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် လက်မှတ်ထိုးထားခြင်းမရှိသည့် အဖွဲ့အစည်းများပါ စုံလင်စွာတက်ရောက်ခဲ့ကြသည်ဖြစ်သော်လည်း အရေးပါသည့်ခေါင်းစဉ်၊ အကြောင်းအရာ တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေးကိစ္စအား ထည့်သွင်းဆွေးနွေးခွင့်မရခဲ့ကြ။ ယခုတစ်ကြိမ် အစည်းအဝေးအနေဖြင့် နိုင်ငံ၏ရှည်လျားသည့် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ၏ အဓိကအရင်းအမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေးကိစ္စရပ်ကို ထည့်သွင်းဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြရန် အခွင့်အရေးတစ်ခု နစ်နာသွားခဲ့ရပါသည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းကာလက ဖြစ်၏။ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲတွင် နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် ပါတီကိုယ်စားပြု ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများသည် ပြည်သူများကြားထဲ၌ အင်တိုက်အားတိုက်မဲဆွယ်လျှက်ရှိနေကြသည်။ ရခိုင် ပြည်သူလူထုတို့ထံတွင်လည်း ၎င်းတို့ထောက်ခံသော ပါတီတံဆိပ်များ၊ ပါတီအလံများနှင့် ပါတီဆောင်ပုဒ်များ ကို နဖူးစည်းနှင့် အင်္ကျီများအဖြစ်ဝတ်ဆင်လျှက် တွေ့မြင်နေရ၏။ ဆိုက်ကားသမားတို့က ၎င်းတို့၏ဆိုက်က္ကား လက်ကိုင်များပေါ်တွင် ပါတီအလံများကိုစိုက်ထူထားကြသည်။

၂၀၁၀ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲအလွန်ကာလတွေမှာတော့ ဒီမိုကရေစီလမ်းပေါ်မှာ စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်လို့ အမည်တပ်ခံရတဲ့ မီဒီယာတွေဖြစ်တဲ့၊ သတင်းစာတွေ၊ ဂျာနယ်တွေ၊ အွင်းလိုင်းမီဒီယာတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ အစီအရီ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါတယ်။ ဒီအထဲ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်တွေကလဲ မိမိတို့ရဲ့ ဒေသအလိုက် ထုတ်ဝေတဲ့ ဂျာနယ်တွေကိုထုတ်ဝေလာခဲ့ကြပါတယ်။  အဲဒီအထဲ ရခိုင်သတင်း မီဒီယာတွေဖြစ်တဲ့ နရဉ္ဖရာ၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဂျာနယ် စတာတွေကိုလည်း ပြည်နယ်တွင်းမှာ တရားဝင်ထုတ်ဝေခဲ့ကြပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်ပကြွေးမြေပမာဏသည် ယခုအခါ ကြွေးမြီစုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ် ၁၀ ဘီလီယံ ကျော်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။  ၂၀၁၆ နှစ်ကုန်ပိုင်းအထိ  ကန်ဒေါ်လာသန်း ၉၀၀၀ ခန့် (၈၉၈၉ ဒဿမ ၉ သန်း) ရှိခဲ့ပြီး ၂၀၁၈ မတ်လကုန်အထိ တစ်နှစ်ကျော်အတွင်း သန်း ၁၀၀၀ ကျော် တိုးလာခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဇူလိုင်လ ၂၃ ရက်နေ့ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် အစည်းအဝေးသို့ စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီးဦးစိုးဝင်းမှ တင်ပြသွားခဲ့သည်။  ထိုအထဲမှ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ တရုတ်နိုင်ငံမှ ချေးယူထားသည့်ပမာဏဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၃၁) ရက်နေ့ကစလို့ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းကျင်းပနေကျ ရခိုင်ဘုရင့် နိုင်ငံတော်ကျဆုံးခြင်း ဝမ်းနည်းအောက်မေ့ဖွယ် အခမ်းအနားမှစပြီး ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း အခမ်းအနားတွေ ပြုလုပ်နေတာ၊ ဆွေးနွေးပွဲတွေပြုလုပ်တဲ့အခါ ငြိမ်းချမ်းစွာစုဝေးခွင့်နဲ့ ငြိမ်းချမ်းစွာ စီတန်းလည့်လည်ခြင်း ဆိုင်ရာဥပဒေအရ ခွင့်ပြုမိန့်တင်ပြီး လုပ်ဆောင်နေကြရတာကို တွေ့မြင်လာရပါတယ်။ အချုပ်အခြာအာဏာ ကျဆုံးခြင်း ဝမ်းနည်းအောက်မေ့ဖွယ် အခမ်းအနားမှာ ငြိမ်း/စု/စီနဲ့ တင်ခိုင်လို့ မြောက်ဦးမြို့မှာ ဒေသခံပြည်သူနဲ့ ဒေသခံအာဏာပိုင်တွေ နားလည်မှုလွဲမှားရာကနေ မကျေနပ်လို့ နောက်ဆက်တွဲ ဆန္ဒဖော်ထုတ်တဲ့ လူငယ် (၇) ဦး အသက်ပေးခဲ့ရသလို (၁၂) ဦး ဒါဏ်ရာရရှိခဲ့တယ်ဆိုတာ အားလုံးအသိပါ။

ယနေ့ အစိုးရအဖွဲ့ကို ဦးစီးမောင်းနှင်နေသည့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် မကြာခဏသုံးစွဲနေသော စကားတစ်ခွန်းရှိပါသည်။ “ ပြည်သူမှာလည်း တာဝန်ရှိတယ်၊ ပြည်သူတွေ ပူးပေါင်းပါဝင်ဖို့လိုတယ် ” ဟူ၍ဖြစ်၏။ ထိုစကားကိုပင် သံယောင်လိုက်ကာ အခြားဝန်ကြီး၊ ဝန်ကြီးချုပ်များကပါ လိုက်လံသုံးစွဲလာကြသည်။ အစိုးရအဖွဲ့အတွင်းမှာလည်း တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် သုံးစွဲလျှက်ရှိသည်ဖြစ်ပေရာ ပြဿနာတိုင်းလိုလိုတွင် အသုံးတည့်လှသော ဝေါဟာရတစ်ခု ဖြစ်လျှက်ရှိနေပေသည်။

အမှန်က ဘူးသီးတောင်နဲ့ မောင်တောမြို့နယ်အတွင်းမှာ တရားမဝင်နေထိုင်တဲ့ ဘင်္ဂလီကျေးရွာတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ ဘင်္ဂလီတွေ ရခိုင်ကျေးရွာတွေကို ကျူးကျော်သတ်ဖြတ်မှုတွေကြောင့် ရခိုင်တွေ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သွားတဲ့ရွာတွေမှာ အစားထိုးဝင်ရောက်ပြီး နေထိုင်တာဟာလည်း ဥပဒေနဲ့မညီပါဘူး။ အရေးယူမယ်ဆို အများကြီးအရေးယူလို့ရပါတယ်။ အခုတော့ ပြည်နယ်အစိုးရ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းတဲ့ပုံက ပြောင်းပြန်ဖြစ်တယ်။ အပ်နဲ့ထွင်းရမယ့်ကိစ္စကို ပုဆိန်နဲ့ ထွင်းလိုက်ရတယ်။

" ငါ့သားက ထောင်ကျတယ်ဆိုပေမယ့် သူများပစ္စည်းခိုးလို့၊ သူများသားသမီးကို မတော်မတရားကျင့်လို့လည်းမဟုတ်၊ သူယုံကြည်ရာ နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးလုပ်လို့ ထောင်ထဲရောက်တာ။ သေသွားရင်တောင် ဝမ်းမနည်းဘဲ ဂုဏ်ယူနေဦးမယ် ... "

ကျွန်တော်ထောင်ထဲရောက်နေချိန်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်၏ ဝေဖန်သံများအား ကျွန်တော့်အမေ၏ တုံ့ပြန်ဖြေရှင်းချက်များပင် ဖြစ်သည်။

လူသည် အာဟာရဖြင့်တည်ဆောက်ထားသည့် ခန္ဓာကိုယ်ဖြစ်သည့်အတွက် အစာအာဟာရကို နေ့စဉ်ပုံမှန်စားသောက်ရန် အထူးလိုအပ်လှသည်။ အစာအာဟာရသည် ခန္ဓာကိုယ်အတွက် ဆေးလည်းဖြစ် သည့်အတွက် မျှတစွာစားသုံးရန်လိုအပ်သည်။ အစာအာဟာရသည် အရေးကြီးသည့်အတွက် “ ထမင်းအသက် ခုနစ်ရက်၊ ရေအသက် တစ်မနက် ” ဟု ကျွနု်ပ်တို့တွင် ဆိုရိုးစကားလည်းရှိသည်။ သို့သော်လည်း လူတို့သည် ထမင်းတနပ် မစားရသည်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်သည် ဆာလောင်ခြင်းဒဏ်ကို မခံမရပ်နိုင်ကြပေ။

  သက်ဆိုင်ရာ နယ်ပယ်အလိုက် မိမိပါဝင်နီးစပ်၊ ထိစပ်တဲ့၊ ပါဝင်လုပ်ကိုင်တဲ့နယ်ပယ်မှာ ချွပ်ယွင်းတိမ်းပါးမှု၊ ပရမ်းပတာဖြစ်မှု၊ ယုံစားမိမှုတွေ၊ ဖေါက်ဖျက်မှု၊ မလျှော်ကန်မသင့်မြတ်မှုတွေ ကြုံတွေ့ကြားသိ၊ ရင်ဆိုင်မိရတဲ့အခါ ကောင်းကောင်း ကန်းကန်းလုပ်လို့ ယုံမိ၊ ကြုံမိ၊ ပါဝင်မိတယ်တယ်လို့ ပြောကြပါလိမ့်မယ်။ ပြစ်တင်မိပါလိမ့်မယ်။ ဖေါက်သည်ချမိပါလိမ့်မယ်။

           အစိုးရသစ်တက်လာပြီးနောက်ပိုင်း ၂၀၁၆ ခု ဧပြီလ ၂၀၁၇ သြဂုတ်လအထိ ၁၇ လ အတွင်း ပညာရေးဝန်ထမ်း ၈၄၄ ကျော်ကို ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆိုင်ရာ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်အရေးယူခဲ့တယ်လို့ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဝန်ထမ်းကျင့်ဝတ် ပျက်ယွင်းမှု၊ စည်းကမ်းဖောက် ဖျက်မှုနဲ့ တာဝန်ပျက်ကွက်မှုတို့ကြောင့် အရေးယူခံခဲ့ရခြင်းဖြစ်ပြီး သတိပေးခံရသူ၊ ရာထူးအဆင့် လျှော့ချခံရသူ၊ ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခံရသူတွေရှိခဲ့ပါတယ်။

  ရခိုင်ပြည်နယ်အား အဓိကစိုးမိုးထားသည်မှာ ရခိုင်ရိုးမတောင်တန်းဖြစ်သည်။ ရခိုင်ရိုးမ တောင်တန်း သည် မြောက်ဘက်၌ ထူထပ်မြင့်မား၍ တောင်ဘက်၌ သွယ်လျနိမ့်ဆင်းသွားသည်။ ရခိုင်ရိုးမတောင် တန်းအပြင် မယူတောင်တန်း၊ စိုင်းတင်တောင်တန်း၊ မင်းကြီးတောင်တန်း၊ သြရမတောင်တန်း၊ ဘဲငါးရာတောင်တန်း၊ ဝက်သထိုးတောင်တန်းများမှာလည်း ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်ထင်ရှားသည်။ သစ်တောများတွင် ကျွန်း၊ ပျဉ်း ကတိုး၊ ကညင်၊ သင်္ကန်း၊ ခမောင်း၊ ပိန္နဲ၊ စံကား၊ တောင်မန်းကျဉ်းစသည့် သစ်ပင်များပေါက်ရောက်သည်။

           ရခိုင်လူငယ်ညီလာခံမှာ ခေါင်းစဉ်လေးခုကို အဓိကထားဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်။ လူငယ်နှင့်နိုင်ငံရေး၊ လူငယ်နှင့်အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း၊ လူငယ်နှင့်ပညာရေး နှင့် လူငယ်နှင့်မူယစ်ဆေးဝါးဆိုတဲ့ ကဏ္ဍတွေပါ။ ရခိုင်ပြည်ရဲ့ လက်ရှိအနေအထားကိုကြည့်ရင် ဒီကဏ္ဍလေးခုဟာ ရခိုင်လူငယ်တွေ အတွက်သာမကဘဲ ရခိုင်ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးအတွက်ပါ အလွန်အရေးကြီးတယ်ဆိုတာ ငြင်းစရာ မရှိပါဘူး။ ဒေသ (၂၆) ခုက လူငယ်ကိုယ်စားလှယ်တွေ တင်သွင်းခဲ့ကြတဲ့စာတမ်းတွေကို ကြည့်ရင်လည်း ဒီပြဿနာတွေဟာ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ဒေသအသီးသီးက ရခိုင်လူငယ်တွေအပေါ် သက် ရောက်မှုများစွာ ရှိနေတယ်ဆိုတာတွေ့ရပါတယ်။

ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းကို လျှောက်လှမ်းနေသော အစိုးရတစ်ရပ်အနေဖြင့် တန်းတူညီမျှမှုကို အထူးဦးစားပေး ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်၊ ပြည်မ မခွဲခြားဘဲ တန်းတူအခွင့်အရေးမပေးသေးသရွေ့ တော့ စစ်မှန်သော ဒီမိုကရေစီအစိုးရတစ်ရပ် ဖြစ်လာမည်မဟုတ်ပေ။

ပြီးခဲ့တဲ့ မေလ (၁) ရက်နေ့ကနေ မေလ (၅) ရက်နေ့အထိ ( ၅) ရက်တာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ရခိုင်လူငယ်ညီလာခံ အောင်မြင်စွာ ပြီးဆုံးခဲ့ပါတယ်။ ရခိုင်လူငယ်တွေဟာ အခက်အခဲအမျိုးမျိုးကြားမှ  လူငယ်ညီလာခံအောင်မြင်စွာ ကျင်းပနိုင်ခဲ့တယ်ဆိုတာ  အသိအမှတ်ပြုစရာတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။