လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ နေထိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်တစ်ခုတည်းနဲ့ လူ့အသက်ပေါင်းများစွာကို တစ်နေရာတည်းမှာ အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်နိုင်စွမ်းရှိတဲ့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေကို စစ်အုပ်စုဟာ မြို့တွေ၊ ရွာတွေမှာ မဆင်မခြင် လုပ်ဆောင်လာနေတာပါ။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည်စခန်းက မွတ်ဆလင်တွေကို နေရပ်ပြန်ခေါ်ရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ NLD အရပ်သား အစိုးရလက်ထက်က ကြိုးပမ်းခဲ့သလို အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီကလည်း ကြိုးပမ်းခဲ့ပေမယ့် မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။

စစ်ခေါင်းဆောင်ဟာ တရုတ်ရဲ့ယုံကြည်မှုကိုရဖို့ ဘာမဆိုလုပ်သွားမယ့်သဘောပါ။ သိုက်ကိုကာကွယ်နိုင်ခဲ့ရင် သူကျူးလွန်နေတဲ့ အမှားတွေကို နဂါးကြီးရဲ့တန်ခိုးတွေနဲ့ ကာကွယ်ပေးလိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်ထားပုံရပါတယ်။ 

ရခိုင်လူမျိုး၏ ဝိသေသလက္ခဏာများဖြစ်သော ‘ဝံလက်ငှက်၊ ဗျာလ၊ Arakan’ တက်တူးထိုးထားသူများ၊ လူငယ်လူတ်ပိုင်းအရွယ်များကို အဓိကပစ်မှတ်ထားပြီး ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်မှု၊ အမျိုးသမီးများအား အဓမ္မကျင့်ပြီး ရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခဲ့မှုကြောင့် ဒေသခံ (၈၀) နီးပါး အစုလိုက်အပြုံလိုက် သေဆုံးခဲ့ရသည်။

AA ထိုးစစ်တွေကြောင့် တကယ်လို့ ရခိုင်ပြည်ကနေ အပြီးတိုင်ထွက်ခွာရမယ်ဆိုရင်လည်း လူမျိုးရေးပြဿနာတွေကို ချန်ထားခဲ့မယ်ဆိုတဲ့ စစ်အုပ်စုရဲ့ရည်ရွယ်ချက်ကို တွေ့နေရပါတယ်။

တိုင်းရင်းသားမဟာမိတ် တပ်ပေါင်းစုတွေနဲ့ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေမှာလည်း တဖြည်းဖြည်း အရေးနိမ့်လာနေတာကြောင့် စစ်ကောင်စီရဲ့ရန်ငြိုးဟာ လက်နက်မဲ့ ပြည်သူတွေဘက်ကို မြှားဦးလှည့်လာတာကို တွေ့မြင်နေရပါတယ်။

အချို့သော အဓမ္မပြုကျင့်ခံရတဲ့ အသက်ဆယ်နှစ်အောက် အမျိုးသမီးငယ်တွေဆိုရင် သားအိမ်ကို ထုတ်ပစ်ရတာတွေအထိ ဆိုးဝါးခဲ့တာကြောင့် သူ့ရဲ့ဘဝတစ်လျှောက်လုံး မျိုးဆက်မပွားနိုင်တော့တာလဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အချို့ကတော့ အသက်ဆုံးရှုံးရတဲ့အထိ ဖြစ်ခဲ့ကြတာပါ။

ပြည်ပ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်ကိုင်သူတွေဟာ တရားဝင်နဲ့ တရားမဝင် လမ်းနှစ်သွယ်က သွားလာကြရာမှာ တရားမဝင် သွားလာသူတွေဟာ လူကုန်ကူးသူတွေရဲ့ ပစ်မှတ်ထားတာကို ခံနေကြရပါတယ်။

အယ်ဒီတာ့အာဘော်

မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပညာရေးစနစ်ဟာ ကိုလိုနီခေတ်ကနေ လွတ်လပ်ရေးရပြီး ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကျော်အထိ အရှေ့တောင်အာရှမှာ လျှမ်းလျှမ်းတောက် ကျော်ကြားခဲ့ပေမဲ့ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းရဲ့ တော်လှန်ရေးကောင်စီ အစိုးရ တက်လာပြီးနောက်ပိုင်းကစလို့ တစစနဲ့ ယိုယွင်းလာခဲ့တာဟာ ဒီကနေ့အထိပဲလို့ ဆိုရမှာပါ။

လက်ရှိကျင့်သုံးနေတဲ့ ပညာရေးစနစ်သစ်ဟာ ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ ပညာရေးစနစ်ကို အခြေခံထားပြီး Grade-12 အထိ ပါဝင်လာတာကြောင့် နိုင်ငံတတကာရဲ့ ပညာရေးစနစ်ကို လက်လှမ်းမီနိုင်အောင် ပြောင်းလဲလိုက်တာလဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ စီမံခန့်ခွဲရေး ညံ့ဖျင်းမှုတွေကြောင့် လက်ရှိပညာရေးစနစ်မှာလည်း ယိုပေါက်တွေနဲ့သာ ရင်ဆိုင် ကြုံတွေ့နေရဆဲပဲဆိုတာ သိသာပါတယ်။

စနစ်သစ်ပညာရေးဟာ လူငယ်လူရွယ်တွေရဲ့ အရည်အသွေးတွေကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်တယ်ဆိုပေမဲ့လည်း ဆရာ/မတွေကိုပေးတဲ့ မွမ်းမံသင်တန်းတွေဆိုတာ ရက်သတ္တပတ်ခန့်သာရှိတဲ့အတွက် ပြောင်းလဲသွားတဲ့ သင်ရိုးကို လိုက်မီနိုင်ဖို့ဆိုတာ လွယ်ကူတဲ့ကိစ္စတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

လက်ရှိ စနစ်သစ်ပညာရေးမှာ သင်ကြားရတဲ့စာတွေဟာ ယခင်ကထက် ပိုမိုအဆင့်မြင့်လာတာကြောင့် အခြေခံနိမ့်တဲ့ ကျောင်းသား/သူတွေ လိုက်မီဖို့ တော်တော်ကြိုးစားရမယ့် အနေအထားမှာရှိပါတယ်။

စနစ်ဟောင်း Grade-10 အောင်မြင်ပြီး ကျောင်းသားတွေနဲ့ Grade–11 တက္ကသိုလ်ဝင်စာမေးပွဲ ကျရှုံးတဲ့ ကျောင်းသူ/ကျောင်းသားတွေ အားလုံးဟာ ၂၀၂၄-၂၀၂၅ ပညာသင်နှစ်မှာ ကျင်းပမယ့် စနစ်သစ် (Grade-12) တက္ကသိုလ်ဝင်စာမေးပွဲကို ပြင်ပက ဖြေဆိုခွင့်ရှိတယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံစာစစ်ဦးစီးဌာနက ဆိုပါတယ်။

တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းစာမေးပွဲ...

ရခိုင်ပြည်အတွင်း တောင်ပိုင်း မြောက်ပိုင်း မခွဲခြားဘဲ စည်းလုံးညီညွတ်မှုရှိသည်ဆို၍ မူးယစ်ဆေးဝါး သုံးစွဲမှုကိုသာ ညွှန်းရမည့်ပုံစံမျိုးအထိ ဖြစ်လာနေသည်။

လက်ရှိတွင်လည်း ဆန်စပါးဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာခြင်းကြောင့် အခြေခံလူတန်းစားများမှာ စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲများကို ရင်ဆိုင်နေကြရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျောင်းသားအခွင့်အရေးများ အပြည့်အဝရရှိရေးအတွက် ကိုလိုနီခေတ်ကပင် ကျောင်းသားသမဂ္ဂများ ထူထောင်ပြီး တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ လက်ရှိအချိန်ထိလည်း ဆက်လက်တောင်းဆို တိုက်ပွဲဝင်နေကြရဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း အုပ်ချုပ်သူအဆက်ဆက်က ပညာရေးကဏ္ဍကို အလေးမထားခဲ့ကြဘဲ လစ်လျူရှုခဲ့ကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်းကစလို့ တိုင်ပြည်ရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာကို စစ်တပ်ကသာ ကြီးစိုးခဲ့တာများပြီး တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်ရှိတဲ့ ဒေသတွေမှာ ဥပဒေမဲ့ ကျင့်သုံးခဲ့တဲ့ဖြစ်စဉ်တွေ အများအပြားရှိခဲ့ပါတယ်။

လက်ရှိအခြေအနေအရ အပစ်ရပ်ထားတယ်ဆိုပေမဲ့လည်း မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ ဖမ်းဆီးမှုတွေကတော့ ဆက်တိုက်ဆိုသလို ရှိလာနေတဲ့အတွက် ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်းရှိ မြို့နယ်တချို့က ရပ်/ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေ အစုလိုက်အပြုံလိုက် နှုတ်ထွက်စာတင်နေကြတာကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် စစ်ရေးတင်းမာမှုအရှိန်ဟာ ဆက်ရှိနေသေးတယ်လို့ သုံးသပ်လို့ရနိုင်ပါတယ်။

တစ်နိုင်ငံလုံးက ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန့်ကျင်မှုကို ခံနေရတဲ့ စစ်ကောင်စီဟာ ဒဏ်ရာရထားတဲ့ ကျားတစ်ကောင်လိုအကြည့်နဲ့ ပြည်သူတွေကိုကြည့်နေပြီး လူစုလူဝေးရှိတဲ့ နေရာတွေနဲ့ ကျေးရွာတွေအတွင်း လက်နက်ကြီးတွေ ပစ်ခတ်တာမျိုးကိုလည်း လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ဒဏ်ရာရသူတွေကို အချိန်မီဆေးကုသနိုင်ဖို့ လူမှုကူညီရေးသမားတွေက ပို့ဆောင်ပေးပေမဲ့လည်း ရခိုင်ပြည်အတွင်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေတဲ့ မြို့နယ်တွေကို ကုန်းလမ်း၊ရေလမ်း ပိတ်ပင်ထားတာကြောင့် အသက်မဆုံးရှုံးသင့်ဘဲ ဆုံးရှုံးသွားရတဲ့ဖြစ်စဉ်တွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။

မြို့ပေါ်နေပြည်သူတွေအတွက် ငွေကြေးအကုန်အကျခံနိုင်ရင် ကျန်းမာရေးအထောက်အကူပြု ဆေးဝါးများကို လိုအပ်သလို ဝယ်ယူသုံးစွဲလို့ရနေပေမဲ့လည်း စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ ဆေးဝါးသယ်ယူခွင့် တားမြစ်ချက်၊ ကန့်သတ်ချက်တွေကြောင့် ကျေးလက်နေပြည်သူတွေအနေနဲ့ ငွေကြေးတတ်နိုင်ရင်တောင် ဆေးကုသမှုခံယူဖို့ အခက်အခဲဖြစ်နေကြရပါတယ်။

ရှေးဟောင်းအငွေ့အသက်တွေနဲ့ တည်ရှိနေတဲ့ မြောက်ဦးမြို့အတွင်းကို စက်တင်ဘာ ၄ ရက်နေ့က မြန်မာစစ်တပ် တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေဟာ သေနတ်တွေပစ်ဖောက် ဝင်ရောက်လာတာကြောင့် မြို့သူမြို့သားတွေဟာ  အလန့်တကြားနဲ့ ကျီးလန့်စာစားဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။ ရက္ခိုင့်တပ်တော်ရဲ့ စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်ကတော့ “စစ်ကောင်စီရဲ့ သူရဲဘောကြောင်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကြောင့် မြောက်ဦးမြို့ဟာ ဓားစာခံဖြစ်နေရတယ်”လို့ သူ့ရဲ့ လူမှုကွန်ယက်တွစ်တာပေါ်မှာ ရေးသားခဲ့ပါသေးတယ်။

မြို့တစ်ခုရဲ့ သန့်ရှင်းသာယာမှုကို ဆောင်ရွက်နေကြသူတွေထဲမှာ အမှိုက်သိမ်းတဲ့ စည်ပင်ဝန်ထမ်းတွေလည်း အပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။ သို့ပေမဲ့ သူတို့တွေဟာ အလုပ်သမားဥပဒေအရ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့ တစ်နေ့လုပ်ခ ၄၈၀၀ ကျပ်ကိုမရရှိကြဘဲ အလုပ်ချိန်မှာလည်း ၈ နာရီထက်ကျော်လွန်ပြီး လုပ်ဆောင်ကြရပါတယ်။

ပြည်မဘက်မှတင်သွင်းလာသည့် ကုန်စည်များသည် လမ်းခရီးကြန့်ကြာမှုကြောင့် လမ်းပေါ်မှာပင် ဈေးနှုန်းအပြောင်းအလဲ ဖြစ်သွားနိုင်သည်ကိုလည်း တွေ့မြင်နေကြရသည်။ လက်ရှိတွင် စက်ဆုံးဆီဈေးနှုန်းများ အနည်းငယ်လျော့ကျလာသော်လည်း ပြည်မဘက်က မှာယူထားသည့် စက်သုံးဆီကားများသည် ရခိုင်သို့ရောက်ရှိရန် ကြန့်ကြာနေသည့်အတွက် ယခင်ဈေးဖြင့် ဝယ်ယူထားသည့် စက်သုံးဆီတင်သွင်းသူများသည် ဈေးနှုန်းလျှော့ချ၍ ရောင်းချနိုင်ပါဦးမည်လော။