လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်အဖွဲ့ (Human Rights Watch) နဲ့ နိုင်ငံတကာလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာ အဖွဲ့ကတော့ ခုလို အင်တာနက်ပိတ်ဆို့ထားတာဟာ ပြည်သူလူထုအတွက် အန္တရာယ်ရှိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ပြည်သူတွေဟာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှုတွေကို သတင်းပေး တိုင်ကြားခြင်း မပြုနိုင်ရုံသာမက အခုဆိုရင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ လူထုကျန်းမာရေး ပညာပေး ဆောင်ရွက်ချက်တွေနဲ့ပါ အဆက်အသွယ် ပြတ်တောက်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရခိုင်လူထု၏ ထောက်ခံမှုသည် အေအေအတွက် အထူးအရေးပါသည်။ ဤအချက်ကြောင့်ပင်လျှင် တပ်မတော်ကို တိုက်ခိုက်မှုများ ဆောင်ရွက်ပြီး မလူးသာမလွန့်သာအနေအထားသို့ တွန်းပို့နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့မဟုတ်ပါက စစ်မြေပြင်အခြေအနေအရ၊ ရရှိနိုင်သော အထောက်အပံ့များအရ တပ်မတော်နှင့် အလွန်အမင်းကွာဟမှု ရှိနေသည့် အေအေ၏ လက်နက်ကိုင်ပုန်ကန်မှုသည်...

“သူတို့က မီဒီယာကို ပိတ်ဆို့တယ်၊ သတင်းဌာနတွေကို ကန့်သတ်တားမြစ်တယ်၊ သတင်းတွေကို ပိတ်ပင်တယ်၊ သတင်းထောက်တွေကို အပြစ်ပေးတယ်။ နိုင်ငံမှာ မီဒီယာဆိုတာ ဒီမိုကရေစီရဲ့ အသက်သွေးကြောပါ။ မီဒီယာမရှိဘဲ ဒီမိုကရေစီစနစ်က ဘယ်လိုလုပ် ရှင်သန်နိုင်မှာလဲ” လို့ သူကဆိုပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်နှင့် ရဲအရာရှိများ၏ ပို့စ်များနှင့် ဆက်သွယ်မှုအချက်အလက်များအား ဖေ့စ်ဘုတ်ကထုတ်ပြန်ပေးအောင် အမိန့်ချမှတ်ရန် အမေရိကန်တရားရုံးတစ်ခုသို့ ရှေ့နေများက တောင်းဆိုလိုက်သည်။

တပ်မတော်၏ မကြာသေးမီက သံတမန်ရေး လှုပ်ရှားမှုများသည် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရန် အထောက်အကူပြုနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် KIO အဖွဲ့နှင့် ဖြစ်သည်။ အမှန်တကယ်တွင် KIO သည် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်း၍ တပ်မတော်နှင့် နှစ်ဖက် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေသည်။

မြန်မာ့တပ်မတော်သည် မကြာသေးမီကာလများအတွင်း ၎င်းတို့၏ နောက်ထပ်မိတ်ဆွေဟောင်းတစ်ဦးဖြစ်သူ ရုရှားထံပိုယိမ်းလာခဲ့ပြီး Sukhoi SU-30M ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၆ စီးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀၄ သန်းတန် စာချုပ်အပါအဝင် စစ်သင်တန်းနှင့် စစ်လက်နက်ပစ္စည်းအကူအညီများ ရယူခဲ့သည်။  

တရုတ်အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်လာလျှင် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ ကြားဝင်ဖြေရှင်းသူ အနေဖြင့် လည်းကောင်း၊ သူပုန်အဖွဲ့များအား လက်နက်ထောက်ပံ့သူ အဖြစ်လည်းကောင်း နှစ်ဖက်လုံးမှ အကျိုးအမြတ်ရရှိရေးနည်းလမ်းဖြင့် လုပ်ဆောင်လေ့ရှိသည်။ ၎င်းမှာ တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေး စင်္ကြံလမ်းနှင့် ကြေးနီ၊ ရွှေ၊ ကျောက်စိမ်း၊ ပယင်းနှင့် ရှားပါး သတ္တုဒြပ်စင်များ အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပေါကြွယ်လှသည့် သယံဇာတများ ထုတ်လုပ်သုံးစွဲခွင့်...

စစ်ဆင်ရေးဆောင်ရွက်ရာတွင် အေအေသည် ပုံမှန်လက်နက်များကိုသုံးသလို ပုံမှန်မဟုတ်သော လက်နက်ကိရိယာများကိုလည်း သုံးသည်။ ခေတ်မီလက်နက်များကို KIA နှင့် Wa တပ်မတော်တို့ထံမှ ရရှိပြီး တစ်ချို့လက်နက်များမှာ ၎င်းဒေသလုပ် လက်နက်များဖြစ်၍၊ တစ်ချို့မှာ တရုတ်နိုင်ငံလုပ် လက်နက်များဖြစ်ကြသည်။ တစ်ချို့လက်နက်များကို မှောင်ခိုဈေးကွက်မှ ဝယ်ယူ..

တစ်ချိန်တည်းတွင် မြေပြင်သတင်းအချက်အလက်များအရ ရခိုင်နှင့် ချင်းပြည်နယ်များတွင် တပ်မတော်မှ “နယ်မြေရှင်းလင်းရေး” ဟုဆိုသည့်  လုပ်ရပ်များ ဆောင်ရွက်နေဆဲဖြစ်ပြီး အာဏာပိုင်များ၏ လူအခွင့်အရေး အပေါ် ဗြောင်ကျကျ မထီမဲ့မြင်ပြုမှုများ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် အကြမ်းဖက်မှုများ အရှိန်မြင့်လာခြင်းနှင့် နိုင်ငံတွင်း ကိုရိုနာကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုအရေး အကျိုးသက်ရောက်ပုံကို ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီတွင် ဗီဒီယိုကွန်ဖရင့်ဖြင့် ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ကြောင်း အေအက်ဖ်ပီသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

အိန္ဒိယရဲ့ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာပြီဖြစ်တဲ့ အရှေ့မျှော် ပေါ်လစီကို လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ အောင်မြင်မှုတစ်ချို့ ရှိနေပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်မှာ ကွန်ဂရက်ပါတီအစိုးရက စတင်ဖွင့်ဟခဲ့တဲ့ ဒီပေါ်လစီ ဟာ ၂၀၁၄ ခုနှစ် နရန်ဒရာမိုဒီ ဦးဆောင်တဲ့ အစိုးရလက်ထက်မှာ အရှေ့သို့ ခြေဆန့်ခြင်းဆိုတဲ့ ပေါ်လစီအဖြစ် အားကောင်းမောင်းသန် ပေါ်ထွက်ခဲ့တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

အသစ်ဖွဲ့စည်းလိုက်သည့် နာဂအမျိုးသားပါတီ (NNP) သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ယခုနှစ်ကုန်ပိုင်း၌ ကျင်းပမည့် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတွင် နာဂလူမျိုးများ၏ မဲရရှိရန် ရည်မှန်းထားသည်။ ဥက္ကဋ္ဌရှုမောင်က ၎င်းတို့ အာဏာရသည့်ချိန်တွင် ဥပဒေဘောင်အတွင်းမှ အပြောင်းအလဲ ဖော်ဆောင်နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် ချင်းပြည်နယ်တို့တွင် အရပ်သားသေဆုံးမှုများ မြင့်တက်လာသဖြင့် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ဖြစ်သည့် ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) အကြား တိုက်ပွဲများ အရှိန်မြင့်တက်လာခြင်းကို အဆုံးသတ်ရန် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးက တောင်းဆိုလိုက်သည်။

အိန္ဒိယစစ်တပ်ဟာ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တောင်ပိုင်းက အေအေ အခြေစိုက်စခန်းတွေကို ဖြိုခွဲဖို့အတွက် “နေထွက်ချိန်စစ်ဆင်ရေး” ကို ဆင်နွှဲခဲ့ပါတယ်။ ဒီစစ်ဆင်ရေးအပြီးမှာတော့ အေအေဟာ အိန္ဒိယရဲ့အကျိုးစီးပွားတွေကို ပုံမှန်တိုက်ခိုက်မှုတွေ ရှိလာပါတော့တယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် နိုဝင်ဘာလကဆိုရင် အိန္ဒိယနိုင်ငံသား ၅ ယောက်ဟာ NLD လွှတ်တော်အမတ်တစ်ယောက်နဲ့အတူ ပြန်ပေးဆွဲခံခဲ့ရပါတယ်။

ဧပြီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင်မူ ကျောက်ဆိပ်ကျေးရွာရှိ လမ်းမပေါ်၌ အလောင်းများပြန့်ကြဲနေသော ဓာတ်ပုံအချို့ အင်တာနက်ပေါ်တွင် ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ တပ်မတော်အခြေစိုက် စခန်းမှ ပစ်ခတ်လိုက်သော လက်နက်ကြီးကြောင့် ရွာသား ၈ ဦးသေဆုံးခဲ့ကြောင်း လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူများက ပြောကြသည်။ တပ်မတော်ကမူ အဆိုပါဓာတ်ပုံနှင့် သတင်းများသည် သတင်းတုများသာဖြစ်ကြောင်း ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။

နှစ်ပေါင်းရှည်ကြာစွာ ဖြစ်ပွားလာခဲ့သော ပဋိပက္ခများနှင့်အတူ အစိုးရနှင့် တပ်မတော်၏ မူဝါဒများကြားတွင် ဒုက္ခသည်များသည် လူထုကျန်းမာရေးအကူအညီ မရရှိဘဲ ဖြစ်နေရသည်ဟု လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်အဖွဲ့ (Human Rights Watch) ၏ အာရှဒါရိုက်တာ ဘရက်အက်ဒမ်က ပြောကြားသည်။

တပ်မတော်သည် လက်ရှိအချိန်၌ နိုင်ငံတော်၏ ကျန်းမာရေးကဏ္ဍတွင် ပြည်သူများအတွက် မားမားမတ်မတ်ရပ်တည်ပေးသည့် နေရာကို ဝင်ရောက်လာခဲ့သလို ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ အရပ်သားအစိုးရသည်လည်း ၂၀၁၅ အာဏာရလာချိန်တည်းက ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် လက်နက်ကိုင်တပ်မတော်အား အရေးပါသော လိုက်လျောမှုများ ပေးလိုက်ရသည့် အခြေအနေသို့...

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးပုံစံသည် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မရှိလှပေ။ အာဏာရ NLD ပါတီ၏ အစိုးရအဖွဲ့သည် ငြိမ်းချမ်းရေး လမ်းကြောင်းပေါ်သို့ မရောက်နိုင်သေးသော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များအရေးကိုလည်း ရင်ဆိုင်နေရသည်။ အဆိုပါ လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများထဲတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA) လည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။

အာရကန်လူမျိုးတို့ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်လာခြင်းသည် တပ်မတော်အတွက်လည်း ခေါင်းခဲစရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။ တပ်မတော်အတွက် ပို၍သတိထားစရာ ဖြစ်လာသည်မှာ အေအေနှင့် ကေအိုင်အေတို့ မဟာမိတ်အဖြစ် တည်ရှိနေမှုဖြစ်သည်။