မြန်မာနိုင်ငံသည် ပြိုကျလုနီးပါးဖြစ်နေသည်။ အာဏာသိမ်းပြီး တစ်နှစ်အကြာတွင် လူဦးရေထက်ဝက် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံခြင်း မရှိတော့သလို ပြည်တွင်းသုံး ကျပ်ငွေတန်ဖိုးကလည်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီများလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားကြသည်။ မြန်မာစစ်တပ်က အရပ်သားများကို လမ်းမကြီးတွေပေါ်မှာပင် ပစ်သတ်နေသလို စစ်တပ်ဆန့်ကျင်သူ အုပ်စုများကလည်း ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုများ ပြုလုပ်နေကြဆဲဖြစ်သည်။

အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အရ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံဆိုတာ လူဦးရေ၊ နယ်မြေ၊ အစိုးရနဲ့ အခြားသော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံတွေနဲ့ ဆက်ဆံနိုင်တဲ့ စွမ်းပကား ရှိဖို့လိုပါတယ်။ နစကဟာ ဒီလေးချက်စလုံးမှာ ကျပ်မပြည့်ပါဘူး။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှု တစ်နှစ်ကြာမြင့်လာချိန်၌ မြန်မာအာဏာပိုင်များအပေါ် အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်နှင့် ကနေဒါနိုင်ငံများက အရေးယူဒဏ်ခတ်မှုအသစ်များ ထပ်တိုးချမှတ်မည်ဟု ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကပ်ဘေးကြီးနှင့်အတူ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကိုပါ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွင်း စက်ရုံများ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ ထိခိုက်နစ်နာမှုများ ရှိခဲ့ပြီး အလုပ်အကိုင် ဆုံးရှုံးမှုစုစုပေါင်း ၁.၆ သန်းခန့် ရှိခဲ့ကာ အမျိုးသမီးများအပေါ် ထိခိုက်မှု ပိုများခဲ့ကြောင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားရေးရာအဖွဲ့ (ILO) က ပြောကြားလိုက်သည်။

အဓိကပါဝင်လှုပ်ရှားနေကြသူများ၏ အားနည်းချက်၊ အားသာချက်များက လူများစုဗမာကြီးစိုး သည့်ဒေသများနှင့် တိုင်းရင်းသားဒေသနှစ်မျိုးစလုံးမှ ထင်ရှားစွာ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ ခု နှစ်က မည်သည့်ဘက်မှ အနိုင်ရမည်နည်းဆို သည့်မေးခွန်းကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဆောင်ကျဉ်း လာမည်ဖြစ်သည်။ နှစ်ဘက်အခြေအနေကလည်း လျော့ပါးသွားနိုင်ဖွယ်မရှိပါ။

ဥပဒေပျက်ယွင်းမှု၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ရှိနေသည့် မြန်မာစစ်အစိုးရနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိလျှင် ဆုံးရှုံးမှုများ ကြုံရနိုင်ခြေရှိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်မည့် ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် အထူးသတိထားကြရန် အမေရိကန်အစိုးရက ကုမ္ပဏီများအား သတိပေးလိုက်ကြောင်း

ပြီးခဲ့သောနှစ်က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် သဘောတူခဲ့သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ တိုးတက်မှုများ ဆောင်ရွက်နိုင်ပါက အာဆီယံအစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်နိုင်သည်ဟု မြန်မာစစ်အုပ်စုအကြီးအကဲအား ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ကြောင်း ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ်က ပြောကြားလိုက်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံသို့ အီရန်လေယာဉ်များဆင်းသက်မှု ရှိခဲ့ပြီးနောက် အီရန်နှင့်မြန်မာအကြား စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ လျှို့ဝှက်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ရှိနေသည် ဆိုသော ထင်ကြေးများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ရှိနေသော မြန်မာစစ်တပ်အပေါ် လက်နက်ရောင်းချခွင့်များ ပိတ်ပင်ရန် နိုင်ငံတကာတောင်းဆိုမှု မြှင့်တက်နေချိန်မှာပင် အီရန်က လက်နက်များရောင်းချနေခြင်း ဖြစ်နိုင်ချေကိုလည်း တွက်ချက်လာကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အခြေအနေများ ပိုမိုဆိုးရွားလာနေသည့်အတွက် လက်ရှိလည်ပတ်နေသော လုပ်ငန်းများအား ရပ်ဆိုင်းတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း စွမ်းအင်ကုမ္ပဏီကြီးများဖြစ်သည့် တိုတယ် နှင့် ချက်ဗရွန်ကုမ္ပဏီတို့က ပြောကြားလိုက်သည်။

မြန်မာ့အကျပ်အတည်းကြီး ပိုမိုဆိုးရွားမလာအောင် ထိုင်းနိုင်ငံက ကူညီပေးရန် ကုလသမဂ္ဂအထူးကိုယ်စားလှယ် နိုလင်းဟေဇာက တနင်္လာနေ့တွင် တောင်းဆိုလိုက်ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

မြန်မာ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ စတင်လာပြီးနောက်ပိုင်း လွန်ခဲ့သည့်စုနှစ်များ အတွင်း တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်သူများလှိုင်းလုံး မြန်မာနိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ပြီး အထည်ချုပ်စက်ရုံများ ဖွင့်လှစ်လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကိုဗစ်ကူးစက်ရောဂါ မတိုင်ခင်ကဆိုလျှင် အထည်ချုပ်တင်ပို့မှုက မြန်မာ့ကုန်သွယ်မှုစုစုပေါင်း၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိခဲ့သည်။

အာဆီယံဘုံသဘောတူညီချက်များအား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မပြုလုပ်သရွေ့ မြန်မာစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များအား အာဆီယံအစည်းအဝေးများသို့ တက်ရောက်ခွင့်မပြုဘဲ ထားသင့်သည်ဟု စင်္ကာပူဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လွန်းက ပြောကြားလိုက်ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ (CCP) သည် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသော ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ NLD ပါတီမှ ကိုယ်စားလှယ်တဦးကို တောင်အာရှနှင့် အရှေ့တောင်အာရှ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်ရန် ပြီးခဲ့သောနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။

ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်အာဏာသိမ်းပြီးချိန်က စတင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော နိုင်ငံအနှံ့မှ ပြန့်ကျဲနေသော တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက မြန်မာစစ်တပ်၏ ပစ်ခတ်အင်အားက သာလွန်ကောင်းမွန်နေနိုင်ပါသည်။ သို့သော် ဆိုက်ဘာနည်းပညာရပ်ဝန်းတွင်မူ နည်းပညာတတ်ကျွမ်းသူများရှိသည့် ဒီမိုကရေစီ လိုလားသည့် အင်အားစုများဘက်က အသာစီးရနေခဲ့သည်။

ယခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းက မြန်မာနိုင်ငံတွင်စစ်အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ခဲ့ပြီး တကမ္ဘာလုံး၏အာရုံက မြန်မာနိုင်ငံ အပေါ်ကျရောက်ခဲ့သည်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း အရပ်သားများစွာ သေဆုံးခဲ့သလို ဖမ်းဆီးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ တချို့ကတော့ ဘယ်ရောက်နေမှန်းမသိရ။ မြန်မာအာဏာသိမ်းမှုက ထိုနေရာမှာပင်ပြီးမသွားခဲ့ပါ။ အရှေ့တောင် အာရှ ထိုဒေသတခွင်လုံးတွင် ဒီမိုကရေစီ နောက်ကြောင်းပြန်ဆုတ်ခြင်း တိမ်တိုက်မည်းများ ဖုံးလွှမ်းနေပါသည်။

မြန်မာစစ်တပ်က ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးကိုသာ အရေးစိုက်နေရချိန်၌ PDF များကို တိုက်ခိုက်ပေးထားသော အိန္ဒိယသူပုန်များသည် လွတ်လပ်ခွင့် ရထားသောကြောင့် အိန္ဒိယ-မြန်မာ နယ်စပ်သည် ယခင် အခြေအနေများဆီ ပြန်ရောက်သွားဖို့ အန္တရာယ်ကလည်း ကြီးမားနေပါသည်။

ပြီးခဲ့သောရက်ပိုင်းကပဲ နိုဘယ်လ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဆူပူအောင်လှုံ့ဆော်မှုနှင့် ကိုဗစ်စည်းကမ်းဖောက်ဖျက်မှုဖြင့် ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ် ချမှတ်ခဲ့လေသည်။ ၎င်းအပြင် နောက်ထပ်အမှု ၉ မှု သူမရင်ဆိုင်နေရသေးသည်။ သူမကိုစွဲဆိုထားသောအမှုများအားလုံးမှ ကွင်းလုံးကျွတ်လွတ်နိုင်ခဲ့မည်ဆိုလျှင်တောင် မြန်မာစစ်အုပ်စုဘက်ကမူ အမှုတစ်ခုမဟုတ်လျှင် နောက်ထပ် အမှုတခုခုဖြင့် တရားစွဲကြလိမ့်မည်ကတော့ အမှန်တရားဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးသက်ဆိုးရှည်နေသရွှေ့ သူမဘဝ၏ လက်ကျန်အချိန်များကို ထောင်ထဲမှာပင်ကုန်ဆုံးရပေလိမ့်မည်။

မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဖေဖော်ဝါရီ အာဏာအပြောင်းအလဲ ဖြစ်စဉ်တည်းက ပြည်တွင်း ပဋိပက္ခတွေဟာ ပရမ်းပတာ ဖြစ်ပျက်နေပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ပြည်တွင်း ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားမှုတွေကို နှိမ်နင်းဖို့ ကြိုးစားနေပြီး တစ်ချိန်တည်းမှာ စီးပွားရေးကလည်း ကပ်ဆိုက်နေပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်သည် နိုင်ငံအနောက်မြောက်ပိုင်း ချင်းပြည်နယ်တွင်လည်း တပ်ဖွဲ့ဝင်အင်အားများ တိုးမြှင့်ချထားပြီး နယ်မြေရှင်းလင်းရေးများ ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ကုလကိုယ်စားလှယ်က ပြောသည်။