“ကျနော့် သားမှာဆိုရင် ခေါင်းရှာမတွေ့တော့ဘူး။ မိန်းမဆိုရင်လည်း ခန္ဓာတွေ ရှာမတွေ့တော့ဘူး။ လက် ၂ ချောင်း၊ ခြေ ၂ ချောင်းပဲ ရတယ်။ သူတို့ အင်္ကျီစကိုပဲ ရှာရတော့တယ်” ဟု ဒေါ်မဂျော်၏ ခင်ပွန်းဖြစ်သူ ဦးရောဟီမော်ဒိန်က ပြောသည်။

“ကျမတို့ကို မကျေနပ်ရင်နေပါ။ ကျမတို့ရဲ့ အနာဂတ်ကလေးငယ်တွေကို ကြည့်ပေးပါလို့ ပြောချင်ပါတယ်။ အဓိက ကလေးတွေအတွက် အမြန်ဆုံး ဒီကနေလွတ်မြောက်ချင်ပါပြီ” ဟု ဒေါ်မာလင်းစိုးက လက်အုပ်ချီကာ မျက်ရည်စက်လက်ဖြင့် DMG က တစ်ဆင့် တောင်းပန်နေရှာတော့သည်။

အပြန်လမ်းတွင် မီးတိုက်ကျေးရွာအနီး ကားလမ်းမထဲ အာရက္ခတပ်ဖွဲ့ဝင်များ စစ်ကြောင်းထိုးပြီး နယ်မြေရှင်း လင်းရေးလုပ်နေသည်ကို DMG မြင်တွေ့ခဲ့ရသေးသည်။

ယင်းမှ တစ်ဆင့် တဖြည်းဖြည်းလိုက်ပါလာရင်း လိပ်ရလမ်းဆုံနား တောင်ကွေ့အရောက်တွင် ကားဆရာက “ ဒီကားဟာ ARSA အဖွဲ့တိုက်မယ်ဆိုရင် RPG တစ်လုံးနဲ့ ကျနော်တို့ အားလုံး ပွဲချင်းပြီးတယ် ” ဟု ခပ်တည်တည် ပြောပြနေရှာသည်။

“အာရက္ခတပ်တော်မှာရှိတဲ့ ရဲဘော်တွေဟာ တစ်မြို့ပြီးတစ်မြို့ တစ်နေရာပြီး တစ်နေရာ စခန်းတစ်ခုပြီး တစ်ခုသိမ်းလာတဲ့ အခါကျတော့ အောင်စိတ်က ရှိနေပြီးသား။ နောက်တစ်ခါ အဲဒီ အောင်စိတ်ရှိနေတဲ့ အဖွဲ့ အစည်းနောက်မှာ အာရက္ခပြည်သူ တစ်ရပ်လုံးကလည်း မားမားမတ်မတ်ရပ်တည်ပြီးသား ရှိနေပြီးဖြစ်တယ်။ အဲဒါကြောင့် စစ်တွေမြို့လို့ မြေပြင်မှာတိုက်တဲ့ တိုက်ပွဲဆိုရင်လည်း တကယ်တန်း ယှဉ်ပြိုင်တိုက်ခိုက်ကြတဲ့အခါ အာရက္ခတပ်တော်ကပဲ နိုင်လာမယ်လို့ ကျနော်က ယုံကြည်ချက်ရှိတယ်”

ယခင်ကာလများက စစ်ဘေးစစ်ဒဏ် တစ်ခုမှမရှိခဲ့သည့် ရမ်းဗြဲမြို့နယ်ထဲက ကျောက်နီမော်ရွာသားများမှာ လက်ရှိတွင် ဆောက်တည်ရာမဲ့ ကြောက်ရွံ့စိတ်များနှင့်အတူ ဆုံးရှုံးသွားသည့် ဘဝ၊ အိုးအိမ်စည်းစိမ်များ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအတွက် စိန်ခေါ်မှုများပြည့်နှက်လျက်ပင်………

" ဒီမှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ အမျိုးမျိုး ဖိနှိပ်တာခံရတာတော့ ဟုတ်တာပေါ့။ ကိုယ့်အိမ်ကိုလည်း တော်တော်လေး ပြန်ချင်တယ်။ ဒါပေမယ့် လေကြောင်းအန္တရာယ်ရှိနေတော့ ဒီမှာပဲ ဆက်နေရမယ့် အနေအထားပါ"

ကုန်ဈေးနှုန်းအဆမတန်မြင့်တက်မှုကြားမှာ အလူးအလဲဖြတ်သန်းနေကြရသော စစ်ဘေးရှောင်များအဖို့  တစ်နေ့တာ ဝမ်းရေးပြေလေရေးမှာ ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုဖြစ်နေသည်။ မလောက်ငှသည့် အခြေခံလစာနှုန်းထားမှာ စားဝတ်နေရေးမဖူလုံတော့သဖြင့် ဝိုင်းကူလုပ်ကိုင်စားသောက်နေကြရသည်။

 “မွေးစခါတော့ အသက်ရှိသေးတယ်။ တစ်နာရီနေမှ သေပြီးလို့အသံကိုပဲ ကြားလိုက်တယ်။ ကလေးငိုသံကိုလည်း မကြားလိုက်ရဘူး‌”

လက်ရှိအချိန်မှာ ရခိုင်ပြည်သူတွေအကြားမှာသာမက မြန်မာနိုင်ငံတည်းဟူသော ရပ်ဝှမ်းမှာပင် ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း အကြောင်းကိုကြားရင် ကြိုက်နှိုက်သက်သူရှိသလို မကြိုက်မနှစ်သက်သူတွေလည်း ရှိကြမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲရှိပါစေ ရခိုင်ကစပြောတဲ့ ကွန်ဖက်ဒရေးချန်းကို ရခိုင်ပြည်သူတွေက ကြိုက်နှစ်သက်ကြမည်မှာ ရာနှုန်းပြည့်နီးပါးလို့ ခန့်မှန်းရမှာဖြစ်ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီတပ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးအဆင့်ကနေ ဗိုလ်မှူးကြီး အဆင့်အထိကို အရာရှိကြီးအဆင့် သတ်မှတ်ထားပြီး၊ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့်ကနေ ဒုဗိုလ်အဆင့်အထိကို အရာရှိအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ အရာရှိကြီးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရသည့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးများနှင့် ဗိုလ်မှူးကြီးများအထိ စစ်ကောင်စီအရာရှိ ၂၀ ဦးထက်မနည်းသည် ရခိုင်တိုက်ပွဲအတွင်းမှာ ဘဝအပြောင်းအလဲများဖြင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရသည်။

ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဒေသ ဖြစ်တဲ့ ရခိုင်ပြည်က ဒေသခံအများအပြားမှာ လယ်ယာလုပ်ငန်းနဲ့ ရေလုပ်ငန်းကို အဓိက အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုကြပါတယ်။  အဲဒီအထဲမှာ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းကို စီးပွားဖြစ် လုပ်ကိုင်သူများရှိသလို တပိုင်တနိုင် လုပ်ကိုင်ကြသူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ 

အာရက္ခတပ်တော်အတွက် စခန်းသိမ်း၊ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများမှာ အရေးပါလှသလို ထိုအထဲမှ ထူးခြားပြောင်မြောက်သော တိုက်ပွဲကြီးများသည်လည်း အာရက္ခတပ်တော် တော်လှန်ရေးသမိုင်းတွင် တွင်ကျန်နေခဲ့သည်။

စစ်ရေးကြောင့် ဒေသတွင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများမှာလည်း ရပ်နားထားရ၍ အလုပ်လက်မဲ့ပိုများလာနေသည်။ အလုပ်အကိုင်ရှားပါးမှု၊ ဝင်ငွေရရှိမှုနည်းပါးသဖြင့် ကြုံရာကျပန်းလုပ်ကိုင်စားသောက်နေကြသည့် အိမ်ထောင်ဦးစီး များ၏ တစ်နေ့တာဝင်ငွေမှာလည်း မိသားစုဝမ်းရေးဖူလုံဖို့အရေး စိန်ခေါ်မှုများဖြစ်လာသည်။ 

AA က နပခဌာနချုပ်ထဲထိ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်နေပြီး စစ်ကောင်စီကလည်း လေကြောင်းပစ်ကူဖြင့် အသည်းအသန် ခုခံရင်း တောင်ကုတ် စကခ (၅) လမ်းစဉ်ကို ဘယ်နေ့ဘယ်အချိန် လိုက်သွားမလဲ ဆိုတာကတော့ … 

လေကြောင်းအန္တရာယ်ကြောင့် စိုးရိမ်ထိတ်လန့်ကာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မလုံခြုံမှုများကို ခံစားနေရသည်မှာ ဒေါ်ရီရီသန်းတစ်ဦးတည်း မဟုတ်ပေ။ စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းပစ်မှတ်အောက်မှာ ဖြတ်သန်းနေကြရသည့် ရခိုင်ဒေသခံအားလုံး နဖူးတွေ့ဒူးတွေ့ပင်။ လေကြောင်းပစ်ခတ်မှုနှင့် ကြုံတွေ့ဖူးသည့် ဒေသခံများ၏ စိတ်သန္ဓေထဲ၌ အကြောက်တရားများဖြင့် ကိန်းအောင်းနေသည်။ 

ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ စနစ်ဟူသည် နိုင်ငံရေး၊ အုပ်ချုပ်‌ရေးစနစ်အတွက်‌သော်လည်းကောင်း၊ ပညာရေးစနစ်အတွက်‌သော်လည်းကောင်း အောက်ခြေပြည်သူလူထု၏ အမျိုးသားရေးအသိစိတ်ဖြင့် တည်ဆောက်စုဖွဲ့မှုမှ အစပြုရသည်ဖြစ်ရာ ယခုအာရက္ခ‌ဒေသအတွင်း ပြည်သူလူထု၏ အမျိုးသားရေးအသိဖြင့် ပြည်သူ့ပညာ‌ရေးသင်ကြားရေးစုဖွဲ့မှုပုံစံသည် ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပညာရေးစနစ်အတွက် အစပျိုးဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

အဘာရေ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၆ ရက်နိန့် ပေါက်တောမြို့မှာ မြန်မာစစ်ကောင်စီ၏ လက်နက်ကြီးကျဉ်စ ထိမံမှုကြောင့် ရဟန်းဘဝဖြင့်ပင် အနိစ္စတရားကိုမရှောင်ရှားနိုင်ပဲ အသက်ပီး ပျံလွန်တော်မူလားခရပါရေ။

အစ်ကို့ဆီမှာ ‘ဂျက်’ ကို မကြောက်တတ်ဆုံး အချိန် တစ်ချိန်တော့ ရှိတယ်။ အဲသည်အချိန်က ‘ခွဲစိပ်ခန်း’ ထဲမှာ လူနာတွေကို ခွဲစိပ်နေတဲ့ အချိန်ပါပဲ။ ခွဲစိပ်ခန်းထဲမှာ ခွဲစိပ်နေတဲ့ အချိန်တိုင်း၊ မိနစ်တိုင်း၊ စက္ကန့်တိုင်းက ပေးတဲ့ ဖိအား(ငါတို့ နိုင်သလောက် မခွဲဘူးဆိုရင် လူနာတွေဟာ သေရတော့မယ် ဆိုတဲ့ အသိတရား)က ‘ဂျက်’ က ပေးတဲ့ အကြောက်တရားထက် ပိုပြီး မလွန်ဆန်နိုင်တဲ့ အကြောက်တရားကြောင့်လို့ ထင်ပါရဲ့။

တောဖျားချောင်းဒေသဟာ မြို့ပြနဲ့အလှမ်းဝေးကွာလွန်းသလို ရေလမ်းကြောင်းတစ်ခုတည်းကိုသာ အားထားနေရတဲ့အတွက် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးခက်ခဲကာ ကျန်းမာရေး၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေးဏဏ္ဍတွေမှာ ဖွံ့ဖြိုးမှုအားနည်းတဲ့ ဒေသတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။