DMG ၊ Analysis Report

တောတောင်အထပ်ထပ် ပတ်ချာလည် ဝိုင်းရံထားသည့် မြို့နယ်တစ်ခုလုံးတွင် ရာနဲ့ချီသည့် လူငယ်များ သေနတ်လွယ်ပြီး သွားလာနေကြသည်ကို ယခုရက်ပိုင်း ပိုတွေ့လာရကြောင်း ဒေသခံများကပြောသည်။

ပလက်ဝဒေသသည် ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ မြို့နယ်များနှင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲသည်။ ရခိုင်ပြည် ကျောက်တော်မြို့သို့ ကုလားတန်မြစ်အတိုင်း စုန်ဆင်းမှ ထွက်ပေါက်ရသည့် ဒေသဖြစ်သည်။ 

“မြို့ပေါ်ကလွဲရင် ရွာတွေမှာ AA က ကောင်လေးတွေက သေနတ်ကိုင်ပြီး သွားလာနေကြတာ။ အခုပိုပြီး ထင်ပေါ်လာတယ်။ အခုဆို ထရွန်အိုင်၊ နှုံးဘူးက စစ်သားတွေ မရှိတော့ဘူးဆိုတော့ နယ်မြေစိုးမိုးသွားတာပေါ့” ဟု လုံခြုံရေးအရ အမည်မဖော်လိုသည့် ပလက်ဝဒေသခံတစ်ဦးက ပြောသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့က ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းကို အခြေပြု စတင်ခဲ့ရာကနေ တဖြည်းဖြည်းနှင့် အနောက်ဘက် ရခိုင်ပြည်သို့ နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ကူးစက်လာသည်။ ယင်းထဲက စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းသည်မှာ AA ၏ တိုက်ပွဲဖော်ဆောင်မှုနှင့် နိုင်ငံခြားရင်း နှီးမြှုပ်နှံမှုစီမံကိန်းများ ပတ်သက်နေမှုဖြစ်သည်။

လတ်တလောတွင် စစ်တွေ၊ ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ပေါက်တော၊ ကျောက်တော်၊ မြောက်ဦး၊ မင်းပြား၊ ရသေ့တောင်၊ ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တော၊...

ရခိုင်ဒေသတွင်ဖြစ်ပေါ်သော လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး စသည့်ကိစ္စများသည် အကျိုးစီးပွားချင်းဆက်စပ်ရာ ဒေသများသို့လည်း ပြန့်နှံ့ရိုက်ခတ်မည် ဖြစ်ပေသည်။ အပြန်အလှန်အားဖြင့် အဆိုပါဒေသများတွင်ဖြစ်ပေါ်သော စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး အစရှိသော ကိစ္စများသည်လည်း ရခိုင်ဒေသသို့ ရိုက်ခတ်မည်ပင် ဖြစ်ပေသည်။

■ စောသန္တာအေး ဘာသာပြန်သည်။

ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးအမည်ဖြင့် စတင်ခဲ့သည့် အံ့သြမှင်သက်ဖွယ်ရာ လျှပ်တပြက်ထိုးစစ်သည် သီတင်းနှစ်ပတ်ကျော် ကြာလာပြီဖြစ်သည်။ ဤထိုးစစ်ကြီးသည် မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ်သမိုင်းတွင် ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း ရဲဝံ့စွန့်စားမှု အကြီးမားဆုံး လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲလည်း ဖြစ်နိုင်ပေသည်။

အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့ အစောပိုင်းတွင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များနှင့်အတူ မဟာမိတ်တပ်အချို့သည် တရုတ်နယ်စပ် တစ်လျှောက်ရှိ မြန်မာစစ်တပ်စခန်းများကို ဝင်တိုက်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းနှင့်တစ်ချိန်တည်း၌ မန္တလေး၊ လားရှိုးနှင့် မူဆယ်တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသည့် ပင်မ အဝေးပြေးလမ်းမကြီး တစ်လျှောက်ရှိ မြန်မာစစ်တပ်စခန်းများကိုပါ ဝင်တိုက်ခဲ့ကြသည်။

အရေးပါသည့် နယ်စပ်မြို့များဖြစ်သော ချင်းရွှေဟော်နှင့် မုန်းကိုးမြို့များကို စစ်တပ်နှင့် ရဲစခန်း ၈၀ ကျော်နှင့်အတူ သိမ်းယူခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ လက်နက်ခဲယမ်း အမြောက်အများနှင့်အတူ စစ်တပ်စခန်း ၁၂၀ ကျော်ကို လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များက ချေမှုန်းခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ သိမ်းပိုက်ရရှိသော လက်နက်များတွင် ရဟတ်ယာဉ်များနှင့် တိုက်လေယာဉ်များကို တန်ပြန်ပစ်ခတ်နိုင်သည့် 14.5 စက်သေနတ်အကြီးစားများလည်း ပါဝင်သည်။

ယခုစစ်ဆင်ရေးတွင် ကိုးကန့်၊ အေအေနှင့် တအာန်းသုံးဖွဲ့ ပေါင်းထားသည့် ညီနောင်မဟာမိတ် သုံးဖွဲ့နှင့်အတူ ဗမာပြည်လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (BPLA)၊ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်...

ကိုအောင်မြတ်ထွန်းသည် မွေးရာပါမသန်စွမ်းမဟုတ်ဘဲ အလုပ်ခွင်ထဲတွင် လက်နှစ်ဖက်ဆုံးရှုံးလိုက်သည့်အတွက် ကိုယ့်၏ဖြစ်တည်မှုကို လက်မခံနိုင်ဘဲ မိမိကိုယ့်ကိုသတ်သေဖို့ အကြိမ်ကြိမ်ကြိုးစားခဲ့သည်။

စပါးစိုက်ခင်းတွေ ပျက်စီးသွားတဲ့အတွက် လက်ရှိ လယ်သမားတွေမှာ အခက်အခဲအမျိုးမျိုးနဲ့ ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။ တချို့လယ်သမားတွေမှာ လယ်ထွန်စက် အခက်ခဲ၊ မျိုးစပါး အခက်အခဲ၊ စပါးစိုက်ပျိုးဖို့အတွက် အလုပ်သမား အခက်အခဲတွေနဲ့ပါ ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။

ရခိုင်တွင် ခေတ်အဆက်ဆက် တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု အားနည်းသည့်အတွက် သစ်တောများ သာမက ဒီရေတောများပင် ပြုန်းတီးလာနေသည်။

“လုပ်ငန်းတွေကို ပြောမနေနဲ့ အိုးတစ်လုံးတောင် မကျန်ခဲ့ဘူး” လို့ ဒေါ်သန်းသန်းက မျက်ရည်စက်လက်နှင့် ပြောပြသည်။

ရခိုင်ပြည်က အသက် ၂၂ - ၂၆ နှစ်အရွယ် အမျိုးသမီးငယ် ၄ ဦးမှာ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသက နိုင်ငံများဖြစ်သည့် ယူအေအီး(အာရတ်စော်ဘွားများနိုင်ငံ) နှင့် အီရတ်နိုင်ငံသို့ ပွဲစားများမှတဆင့် လူကုန်ကူးခံခဲ့ရပြီး လက်ရှိတွင် “ကူကယ်ရာမဲ့” ဖြစ်နေကြသည်။

သားသမီးသုံးဦး၏ တာဝန်ကို ထမ်းပိုးနေသည့် ဒေါ်ဝင်းမြရီမှာ ကြီးမားသည့် မျှော်လင့်ချက်တစ်ခု ရှိနေသည်။ တစ်နေ့တွင် ရရှိသည်ဝင်ငွေလေးဖြင့် မိသားစုသုံးဦး ထမင်းတစ်နပ် ဝဝလင်လင် စားသောက်နိုင်ရေးပင် ဖြစ်ပေသည်။

၂၀၁၅ ရွေးကာက်ပွဲပြီးနောက် ပြည်ထောင်စုအဆင့်မှ ပြည်နယ်/တိုင်းဒေသကြီး၊ မြို့နယ်ရပ်ကွက်/ကျေးရွာ စသည့် အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ နေရာများတွင် အမျိုးသမီးအချို့ ပိုမိုပါဝင်ပြီး ဦးဆောင်လာခြင်းများ ရှိလာသည်။ သို့သော် လက်ချိုးရေတွက်၍ရသည့် အနေအထားတွင်သာ ရှိသည်။

“အရေးပေါ် နေမကောင်းဖြစ်ကြတဲ့သူတွေဆိုရင် လုံးဝကို အသက်ပေးသွားရတယ်။ တစ်နှစ်ကို ရွာကတစ်ယောက် မဟုတ်ရင် တစ်ယောက်ကတော့ နေမကောင်းဖြစ်ပြီး သေဆုံးတာတွေရှိတယ်။"

နိုင်ငံတကာက အကူအညီများစွာပေးထားကြောင်း သတင်းဖော်ပြနေသော်လည်း မြေပြင်တွင် မုန်တိုင်းသင့်ပြည်သူများ လက်ဝယ်သို့ ထိရောက်သည့်အကူအညီများ ရောက်မလာသေးကြောင်း ပြည်သူများက ပြောသည်။

“ဆရာဝန်ရှိတဲ့အချိန် အဆင်ပြေပေမယ့် မရှိတဲ့အချိန်မှာ ဆိုးဆိုးရွားရွားဖြစ်တယ်။ အိမ်တစ်ဆောင်မှာ အိမ်ထောင်ဦးစီးရှိဖို့ လိုအပ်သလို ဆေးရုံတစ်ရုံတစ်မှာလည်း ဆရာဝန်ရှိရင် ကျန်းမာရေးကိစ္စတွေ အများကြီး ကူညီပေးနိုင်တယ်”

ရထားလမ်းစီမံကိန်းအတွက် ဒေသခံမြေယာများ အသိမ်းခံလိုက်ရသော်လည်း သံလမ်းမရောက်၊ ရထားပျောက် ဖြစ်နေခြင်းမှာ စီမံကိန်းတွင် တစ်ခုခု မှားယွင်းနေခြင်းကြောင့်လား။ ထိုမေးခွန်းအတွက် ၁၀ နှစ်ကျော် ကြာသည့်တိုင် အဖြေမရှိသေးပေ။

ယူနီဖောင်းအပြည့်အစုံဖြင့် လက်နက်များကိုင်ဆောင်ထားသော ရဲနှင့်စစ်သား အပါအဝင် ဌာနဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများက အလုပ်သမား ၂၀၀ ကျော်ခန့်ကို ခေါ်ဆောင်လာပြီး လူနေအိမ်များကို ဝင်ရောက်ဖျက်ဆီးလိုက်ကြသည်။ 

ရွာတည်ထားတဲ့ မြေတွေကို ဖြိုချယူဆောင်နေတာ မြင်တွေ့နေရပေမယ့် သဲခုံကျေးရွာသားတွေဟာ ရင်နာနာနဲ့ ကြည့်နေရုံကလွဲလို့ ကာကွယ်မပေးနိုင်ကြသေးပါဘူး။ တစ်ခါတစ်ရံ သဲခုံကျေးရွာက လူနေအိမ်တွေကိုလည်း လှိုင်းလုံးကြီးတွေက ဖျက်ဆီးသွားတတ်ပါသေးတယ်။

မသန်စွမ်းသူများအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများစုတွင် အစိုးရ၏ ဦးဆောင်မှုအပြင် အခြားသော အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုများကိုကြည့်ရာတွင် မြန်မာထက် များစွာထိရောက်မှုရှိကြောင်းကို တွေ့မြင်ရမည်ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် စီးပွားရေး၏ အဓိက အသက်သွေးကြောဖြစ်သော MSME စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ရခိုင်ပြည်တွင်လည်း ခေတ်နှင့်လျော်ညီစွာ လုပ်ကိုင်မှုများ ရှိလာကြသည်။

နိုင်ငံ့ဘဏ္ဍာငွေများစွာဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့သည့်ဆည်များ ဒေသခံများအတွက် အကျိုးမပြုနိုင်ခြင်းမှာ နိုင်ငံ၊ ပြည်နယ်၊ မြို့နယ်များရှိ ပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများ၏ ဘတ်ဂျတ်ငွေများ ဆုံးရှုံးနစ်နာခြင်းဖြစ်သည်။